Animae humanae natura ab Augustino detecta in libris de Animae quantitate, decimo de Trinitate et de Animae immortalitate , exponente Michaele Angelo Fardella,...

Expositio. Explanatur Titulus, seu quid hìc Anima, quidve significet quantitas, enucleatur.

.......... Page(s) .......... 18

Præmisso Capite octavo Libri primi Retractationum Divi Augustini, plura salubriter admonentur.

.......... Page(s) .......... 21

Divi Augustini Textus. Expositio textus. Potissimùm hic expenditur, quàm utile & necessarium sit se ipsum accuratè investigare; atque quid inquirendum de Anima, & hæc undè sit exponitur.

.......... Page(s) .......... 23

Textus Expositio. Qualis sit Anima intelligens aperitur. Dubitatio unà emergit ac solvitur, an Anima etsi a Deo facta, Deo tamen similis dici valeat. Obiter Animam cogitando veluti selpsam progignere, ac identidem cum Deo se ipsam incessanter intueri ostenditur.

.......... Page(s) .......... 28

Textus. Expositio. Quæritur quanta sit Anima. Distinguitur Quantitas in Quacitatem molis, & virtutis. Animam nulla corporea magnitudine tumere asseritur. An quod corporea caret mole, aliquid verè sit inquititur. Error illorum refellitur, qui senlum adhibent ac phantasiam, ut incorporea cernant. Ac tandem in Vniverso res insectiles, & inextensas florere, affirmatur, quæ corporeis naturis magnoperè præstent.

.......... Page(s) .......... 32

Textus. Expositio. Iustitiam meliorem corpore; atque adversus Scepticos, haud apparentem, sed veram Virtutem esse ostenditur. Ex eo quod Anima ponatur incorporea, ne utiquam curn falsis ac larvatis rebus confund i assirmatur. Quæritur an verè inter incorporeas naturas adnumerandus sit Humanus Animus.

.......... Page(s) .......... 35

Textus. Expositio. Vulgi error circà Animæ nostræ in corporis organis expansionem innuitur. Vera Ratio a falsà secernitur; Quando in iudicium erumpendum sit, exploratur. Ex imaginum magoitudineque memoriæ insident, Animam incorporea melse subtiliter ac solidè demonstratur. Refellitur præiudicata illorum opinio, qui pu ancin speculis haudres, sed rerum inspicere imagin's. Quo pacto in reticularem oculi rumcam res externæ suas imprimant imagines, investigatur, atque tandem Animam insectilem, & a subtilissimo corpore selunctam esse probatur.

.......... Page(s) .......... 44

Textus. Expositio. Sensus & imaginandi facultatum corporis dimensiones minimè selungere valere ostenditur. Expenditur lineæ natura, & solo intellectu concipiposse, statuitur. Quam turpe sit rerum scientiam negligere, ut nimiùm voces excolamas aperitur.

.......... Page(s) .......... 50

Textus. Expositio. Quid sit corporum figura, & quo pacto hæc in rectas lineas desinat, indagatur. Animæ naturam, aut ratione, aut authoritete nobis innotescere, rudioribusque hominibus salubriorem ac utiliorem authoritatem esse admonetur. De immenso sciendi impetu agitur, & quid maximè Veritatis inquisitioni obsit, examussim expenditur.

.......... Page(s) .......... 54

Textus. Expositio. De triplici rectæ lineæ motu ac circuli genesi sermo habetur. Solo circulo solida Problemata Analysis ope solvi posse innuitur. Trianguli rectilinel natura, & origo explanatur. Mathesim evidentia, & certitudine singulis humanis artibus, ac disciplinis præstare admonetur. Ac postremò in Triangulo Equilatero singulos angulos invicem equari, Geometria docente, statuitur.

.......... Page(s) .......... 60

Textus. Expositio. Figurarum præstantiam ab equalitate maximè pendere firmatur. Ostenditur triangulum equilaterum aliis triangulorum speciebus antecellere. In triangulo Equilatero speciem quandam inequalitatis, & dissonantiæ inter illius angulos, & latera contineri demonstratur. Triangulo Quadratum perfectius esse ostenditur. Qua ratione in geometrics figuris quædam immutabilis Iustitiæ æquitas essulgeat, aperitur.

.......... Page(s) .......... 63

Textus. Expositio. In quadrato summam æqualitatem minimè florere dupliciter demonstratur. In medium affertur circulus, cui quadrata figura inscribitur, ut planiù sconstet quantum hæc ab æqualitate recedat.

.......... Page(s) .......... 67

Textus. Expositio. Interplanas figuras circulum maxima æqualitate gaudere firmatur. Exponitur ratio, cur incorporea & insectilia, corporcis ac sectilibus rebus præstent. Puncti mathematici natura, & insigniores astectiones enucleantur; atque illud in Quantitate continua summè potens, ac longè robustius esse demonstratur. Declaratur quo pacto insignissima Circuli æqualitas à maxima Punctivi, & potestate pendeat. Postremò quantùm Arithmeticæ Vnitati geometricum antecellat Punctum aperitur.

.......... Page(s) .......... 69

Textus. Expositio. Quo pacto quævis corporis dimensio mensuretur, quidve sit corporis altitudo explanatur. Corpore, linea, superficie, ac Puncto invicem comparatis, lineam superficiei & corpori præstare, Punctum linea perfectiùs esse, concluditur. Nontantùm veram lineam, verùm & Animam illam intuentem, incorpoream esse probatur. In dubium vertitur an incorporeum ab Anima corporea cerno possit.

.......... Page(s) .......... 77

Textus. Expositio. Quid sit Ratinalis Anima inquiritur. Animum nihil aliud esse quàm Animum statuitur. Legitima Animæ definitio ab Augustino excogitata quam diligentissimè exponitur; atque Christiani Philosophi admonentur, ut Ethnicorum doctrina reiecta, solum Augustinum de Mentis humanæ natura ratiocinante audiant.

.......... Page(s) .......... 83

Textus. Expositio. An Animæ intellectivæ Quantitas, seu locale spatium insit, inquiritur. Animam & linea & corpore meliorem esse ostenditur. Augustinensis Argumentatio roboratur. Insectilium rerum visac potentia commendatur. Exemplo circuli incorporeæ & insectilis Animæ porestas & præstantia explicatur. Nihil incorporeis rebus potentius, & magnificentius este statuitur. Postremò Veritatemiis tantum manifestari, qui illam castè, ac piè inquirant, admonetur.

.......... Page(s) .......... 87

Textus. Expositio. De Mathematicarum disciplinarum utilitate, & præstantia agitur; Quid sit impudens Dubitatio declaratur. Certiorem ac notiorem nobis esse Animum, quam corpus ostenditur. Duplex dubitatio in medium affertur; qua Epicuri Sectatores Animam corpoream, & divisibilem esse probare contendunt.

.......... Page(s) .......... 93

Textus. Expositio. Maius, & Melius invicem discrepare tirmo & acuto ratiocinio demonstratur. Virtutis natura detegitur, atque in quadam æqualitatis specie, & ordineres amandi, fitam esse probatur. Denique concluditur adversus Epicurum, Animam adaucto corporehaud maiorem, sed meliorem dumtaxat evadere. An temporum incrementa tandem Animo profint, exploratur.

.......... Page(s) .......... 97

Textus. Expositio. Non modo locorum, verùm neque tempo um incrementa ad Animum augendum conferre subtiliter ostenditur. Quo pacto secundum Augustinum corporum incrementa à vi seminis, & ab occulta quadam numerorum natura pendeant explanatur. Virtutem incorpoream esse, et ab hac Animæ incrementa solummodo originem trahere aperitur. Demum concluditur Animam haud quantitate molis, sed tantùm virtutis ac potestatis pollere.

.......... Page(s) .......... 101

Textus. Expositio. Ulterius disputatur, an crescente corpore pariter et Animus augeatur. Idcircò prore nata exponitur, quid contingat Puero loquendi usum acquirenti, quin etiam sermonis institutio et natura paucis exponitur. Ac demùm statuitur Artium exercitatione haud maiorem, sed peritiorem humanum fieri Animum.

.......... Page(s) .......... 103

Textus. Expositio. Quæritur, an Animus humanus cum discit, maior, cum vero obliviscitur minor fieri dicatur. Corporis et Animi incrementa quadam proportione invicem convenire ostenditur. An Anima corporis organis adnexa, secum artes ac disciplinas attulerit, in dubium revocatur. Platonica Reminiscentia exponitur, atque pro viribus erroribus expurgata, Orthodoxæ Doctrinæ accommodatur.

.......... Page(s) .......... 107

Textus. Expositio. Hic primò sub quæstionem cadit, an cum corporis pariter, et Animæ acgentur vires; mo cet quantitate amplior fiat Animus. Epicuri radocinatio qu'un fallax sit & inanis ostenditur. Quidad vires augendas tum Animæ, tum corporis maximè conferat, explanatur. Tandem consicitur, nulla corporum magnitudine hominis cumere Animum.

.......... Page(s) .......... 111

Textus. Expositio. Aperitur, quà ratione Animus in corpore esse, corporer que organis adnectidicatur. De Acthereo Halitu in cerebro, nervorumque origine potinsiteùm regnante, copiosè agitar. Ex quibus causis corporis emergant vires, statuitur. Acpostramò corporis adauctis viribus, haud malorem evadere Animum ostenditur.

.......... Page(s) .......... 115

Textus. Expositio. Epicuri dubitatio ex sentiendi facultate deprompta exponitur. Ingeniosa & solida Augustini Definitio de sensus natura in medium adducitur, atque diligenter examinatur. Dum enixé inquirtur, quid contingat oculo Solem inspicienti, oculum sentire ubi non est, demonstratur. Ut qua ratione sensuum operatio innobis perficiatur, planius innotescat, de nervorum & ætherei halitus indole, & usu plura haud contemnenda excogitantur. Atque dum humanuin corpus veluti machina, & masicum instrum entum imaginatione revolvitur, quo pacto corpora externa Animum ad sentiendum provocent, aperitur.

.......... Page(s) .......... 121

Textus. Expositio. Accuratiùs Augustini Definitio de sensus natura ad examonis trutimm revocatur. Aliud esse sintire, diud cognoseere probatur. Augustini definitio denuò in dubium vertitur.

.......... Page(s) .......... 128

Textus. Expositio. Augustinensem Definitionem circa sensus inturam legitimum & rationi consentaneam esse oslenditur. Sana Definitionis dotes expenduntur. P una sibi objicit Augustinus, quibus tradita de sentum indole Definitio, obscura, & vitiosa ede videtur.

.......... Page(s) .......... 131

Textus. Expositio. Iterum Augustinus in dubium vertit, an sensus definitio, quam suprà tradiéit, excella, aut defectu laboret. Ut sensus a ratione & scientià secernatur, plura de Rationis, Scientiæ, & ratiocinacionis naturà accuratè discutiuntur. Ut a sensuum imaginibus, & corporum consuetudine avocemus Animum, nos hortatur Augustinus.

.......... Page(s) .......... 137

Textus. Expositio. Definitio sensus ab Augustino excogitata, sanioris Dialecticæ legibus consona ostenditur. Quomodo insectilis & incorporeus Animus undique in corpore sentiat aperitur. Animam sentire ubi non est, acutè, & solidè demonstratur.

.......... Page(s) .......... 142

Quæritur, an, citrà ingeniti luminis iniuriam, Anima corpori copulata, in corpore tamen verè non esse, dici valeat? Quo pacto Anima in corpore sit exponitur, & an Serpentum discillo corpore, & Anima pariter solvatur, expenditur. Postremò dubitatur, an lacertorum discislorumfragmenta invicem disiuncta, vivere possint, etiam si illorum Anima insectilis esse concedatur.

.......... Page(s) .......... 147

Textus. Expositio. Qua ratione serpentes discissi, illorum insectili Anima integra, & incolumi remanente, adhuc in suis partibus, & fragmentis vivant, elegantissimo Nominis exemplo, ingeniosè declaratur ab Augustino.

.......... Page(s) .......... 151

Textus. Expositio. Quanta sit intelligentis Animæ virtus ac potestas expenditur. De Animæ potestate, in septem veluti gradus distributa, agitur, ubi abditiora Asceticæ sive Misticæ Theologiæ arcana paucis aperiuntur.

.......... Page(s) .......... 155

Humanum Animum inter Deum & corpora collocatum, singulis præstare corporibus ostenditur. De duplici Animæ nostræ impetu ad Verum, & infinitum Bonum sermo habetur. Septem gradus, per quôs ex infimioribus ad sublimiora ascendit Animus, ulteriùs enucleantur.

.......... Page(s) .......... 164

Ut Animus ad se ipsum accuratè inquirendum, disponatur; humanæ quoque literaturæ vitia nullo negotio detegantur, atque vitentur. In hac Admonitione potissimùm quo pacto Deus luminosus unà & tenebrosus, vestigabilis, & incomprehensibilis sit, ingenioso, & firmo ratiocinio explicatur. Rationis & Fidei natura peculiari methodo investigatur. Literariæ hominum exercitationes in necessarias, utiles, supervacaneas, & noxias distinguuntu. Inconcusa tandem regula firmatur, qua necessariè, & utiles disputationes a supervacaneis, & noxiis citrà dubitationem secerni valeant.

.......... Page(s) .......... 169

Augultinus Animæ nostræ naturam, mira quadam Analysi, summoque acumine pervestigans in Libro x de Trinitate. Seu Authoris Paraphrasis in Librum Decimum Aurelii Augustini de Trinitate.

.......... Page(s) .......... 190

Augustini Investigatio de Mentis Humanæ natura in Libro x. de Trinitate, diversa ratione exposita. Seu Augustini Animus suæ Naturæ insignius, ac Princeps attributum, analytica, methodo excogitans.

.......... Page(s) .......... 210

Apparatus. Ad Animæ Humanæ immortalitatem, iuxta firmiorem Augustini methodum propugnatam, à captiosa Adversantis Epicuri argumentatione quàm facillimè vindicandam. Sequentibus constat assertionibus.

.......... Page(s) .......... 221

Non est à Ratione alienum in rerum Universitate substantiam aliquam elucere, quæ nihilaliud fit præter Animum, cuius nempè natura in ipsamet intelligendi potestate, quovis alio posthabito, fita sit,

.......... Page(s) .......... 121

Possibilis est finitus, & imperfectus Animus qui a corporis dimeusionibus abhorrens, totus sit Animus.

.......... Page(s) .......... 125

Posito finito, & imperfecto Animo, qui nihil aliud fit quam Animus, evidenter possibile est, adeò poste illum organico corpori coniungi, ut mutuum quoddam commercium, ac reciprocus quidam operationum nexus in ter Animum, & organicum corpus oriatur, atque ab eo ille pendere appareat, quo tamen nexu soluto, incolumis, atque illæsus manere, & subsistere valeat Animus.

.......... Page(s) .......... 126

Neutiquam Rationi adversatur, sed insigniter verisimile est, humanum Animum nihil aliud esse, quàm Animum, inextensum omninò, & incorporeum.

.......... Page(s) .......... 127

Si Animus humanus insectilis est, & incorporeus, nempè totus Animus, nullo pacto soluto corpore, iuxta Epicuri principia, interire potest, sed immortali, & sempiterna vita gaudere oportet.

.......... Page(s) .......... 133

Si eadem res A, æquè profluere potest à causa B, & C, nisi evidens, & indubitata accesserit ratio, quæ ostendat oriri potius à principio B, quam C, aut vicissim, dubium, & incertum manet, an positærei A, vera sit causa positiùs B, quam C, atque adeò tam opinio statuens rei principium esse B, quam ea, quæ docet effe C, obscuritate atque incertitudine laborat.

.......... Page(s) .......... 134

Si magis verò consonet, commodius, & simplicius captu, ac explicatu fit, positam rem A, emanare potiùs à principio B, quam C, aut vicissim, insigniter probabilior crit opinio statuens causam rei A, efse B, non autem C, & vicissim.

.......... Page(s) .......... 134

Ex hoc quod res A proficisci potest à principiis B, & C, nisi evidenter pateat non oriri actu à principio B, evidens, & manifestum adhuc non erit principium positæ rei A, non effe C.

.......... Page(s) .......... 134

Si eadem res A, æquè oriri possit à duplici principio B, & C, & ex alia parte apertissima, & irrefragabilis Ratio elucescat, qua mens assentiri cogatur rem actu profluere à principio B, non autem C, evidentifsimum erit pofitam rem A actu profluere à principio B, non autem C, ut omninò falleretur, atque iniuriam inferret Rationi, qui pofthabito principio B, ad exponendam originem, & causam expositæ rei A, non B, sed C, potius adhiberet.

.......... Page(s) .......... 135

Sires A, nullam necessariam connexionem habeat cum principio B, ut æquè emanare possit à principio C, qui, firmissimo assensu citrà dubitationem, ludicaret positam rem A, oriri a principio B; nisi accefserit evidentia, quod potiùs proficiscatur à principio B, quam C, in fallacem, atque captiosam argumentationem incideret.

.......... Page(s) .......... 135

Singula argumental, quæ pro Animæ mortalitate ab Epicuri Secratoribus, & potissimùm à Lucretio in libro 3. de Natura rerum in medium afferruntur, sophismatis, ac illegitimæ ratiocinationis vitio adeò laborant, ut non tantum non infirment; verum & roborent saniorem de Mentis humanæ immortalitate doctrinam, quamfirmiter, & fide, & ratione docente, profiteinur.

.......... Page(s) .......... 135

depromptum ex Lucretii libro tertio.

.......... Page(s) .......... 237

SOPHISMA II.

.......... Page(s) .......... 244

SOPHISMA III.

.......... Page(s) .......... 247

SOPHISMA IV.

.......... Page(s) .......... 252

SOPHISMA V.

.......... Page(s) .......... 260

SOPHISMA VI.

.......... Page(s) .......... 265

SOPHISMA VII.

.......... Page(s) .......... 269

SOPHISMA VIII.

.......... Page(s) .......... 274

SOPHISMA IX.

.......... Page(s) .......... 280

SOPHISMA X.

.......... Page(s) .......... 283

SOPHISMA XI.

.......... Page(s) .......... 287

SOPHISMA XII.

.......... Page(s) .......... 289

SOPHISMA XIII.

.......... Page(s) .......... 292

Confutatio. Lucretianæ ratioeinationis vitia deteguntur. Pythagorica Matempsicosis ut fidei ac Rationi diffentanea rejicitur.

.......... Page(s) .......... 292

SOPHISMA ULTIMUM.

.......... Page(s) .......... 294

Prima Augustini argumentatio deprompta ex artium, ac disciplinarum immutabilitate.

.......... Page(s) .......... 297

Tertia Augustini argumentatio ex ipsamet Animi virtute, & immutabilitate deprompta.

.......... Page(s) .......... 318

Quarta Augustini Argumentatio ex Artibus in Animo delitescentibus deprompta.

.......... Page(s) .......... 334

Quinta Augustini Argumentatio deprompta ex necessaria humanæ Mentis conjunctione cum immutabili Ratione.

.......... Page(s) .......... 342

Argumentatio sexta de prompta ex co, quod immutabilis Ratio nulla vi ab humano Animo sejugi valeat.

.......... Page(s) .......... 347

Septima Argumentatio deprompta ex ipsamet Corporis immortalitate.

.......... Page(s) .......... 354

Nona Augustini argumentatio deprompta ex ipsiusmet humanæ Mentis vita, & incorporea natura.

.......... Page(s) .......... 365

Decima Augustini argumentatio deprompta ex eo quod humanus Animus contrario careat, quo destrui possit.

.......... Page(s) .......... 371

Argumentatio undecima deprompta ex eo quod Humanus Animus nullo pacto in corpus trasmutari valeat.

.......... Page(s) .......... 375

Vitima Augustini argumentatio deprompta ex eo quod Humanus Animus, neque insomniis intelligendi potestate destitui, aut in corpus converti potest.

.......... Page(s) .......... 381