Rappel de votre demande:
Format de téléchargement: : Texte
Vues 1 à 62 sur 62
Nombre de pages: 62
Notice complète:
Titre : De Indo-Europaea radice *"men"-"mente agitare" / scripsit A. Meillet
Auteur : Meillet, Antoine (1866-1936). Auteur du texte
Éditeur : E. Bouillon (Lutetiae-Parisiorum)
Date d'édition : 1897
Notice du catalogue : http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb30920578n
Type : monographie imprimée
Langue : latin
Format : 1 vol. (62 p.) ; in-8
Format : Nombre total de vues : 62
Droits : Consultable en ligne
Droits : Public domain
Identifiant : ark:/12148/bpt6k4329365
Source : Bibliothèque nationale de France, département Littérature et art, 8-X-11549
Conservation numérique : Bibliothèque nationale de France
Date de mise en ligne : 28/10/2008
Le texte affiché peut comporter un certain nombre d'erreurs. En effet, le mode texte de ce document a été généré de façon automatique par un programme de reconnaissance optique de caractères (OCR). Le taux de reconnaissance estimé pour ce document est de 55%.
DE INDO-EYBOPAEA RADICE MEN-
t
ID AEMILIVA1 BOUILLON MBLTOPOLAM EUITOREM G7 VIA DICTA RICHELIKU Gî
“ MENTE AG1TARE*
A. MEILLET
LVTETIAE-PARISIORVM
SCRIPS1T
MDCGCXCVII
j f y r -0 o
•^MEftT'E ÀGITARE'" >;
~M~ ~–'7
soripsit #_ • T
u S.
~` 'A. MEILLET
r LVTETIAE-PARISIORVM
ÂPVD AEMrLIVMJBOUILLO]S[ BIBLTOPOLAM EDITOEEM r\ > 67 VIA DICTA RICHELIEU 67
0 '.J\t' “ .MDCOCXCVII ·
PROOEMIVM
Haec dissertatio non ad nouas etymologïas demonstrandas instituta est, quas in re iamdiu optime perspecta et -omnibus mollis disquisita uix reperire possis, sed ad morpliologicas indoeuropaeae linguae rationes euoluendas et illustrandas. De radice *men- enim, cum ii qui de uniueiïsa etyinologia seripserunt multa disseruerunt, tum Ionas Babad libellum conscripsit (De graeca radice man- cognatarum linguarum ratione habita, Vratislatiiae' 1874); qui libellus et post uiginti et duo annos nontindignus est qui euoluatur, non tamen ita ut ea quae pro tempore minus reete protulit nunc refellere oporteat; neque ulla alia causa erat eiusdeni radicis iterum eligendae'praeter dietionum quas praebet multitudinem, uarietatem et perspicuitateni. Hie nihil igitur i anquirendum est, nisi 'quomodo in indo-europaea lingua ea omnia uerba seu uocabula cohaeserint quae e radice *men- pendere dicuntur et quae indo-europacae linguae addicenda sint,' quae contra in unaquaque dialecto posterius inuenta. In huiusmodi quaestionibus non semel a doctissimis unis peccatum esf; ex. gr. Carolus Brugmann, Grundniss, II, § 618, p. 987 gr. aùaivuj et lit. sausinu componere uidetur, quanquam gr. aùaiviu denominatiuuni est, ex aîioç rite ortiini (secundum Tepffaivuu iuxta skr. tfsnà ,,sitis", zd. tarsnô-f ef.> etiam lo"xvaivuu), et lit. saûsinu e saùsas (cf. îlginu, plâtinu, etc.) natum esse neino^non uidet.* Hic contra eae modo dictiones indo-europaeae linguae tribuentur quae et in phuïbus dialectis extant nequein unaquaque earum separatim explicari possunt. Ad quam regnlam quo çonstantius dirigeris, eo clarius apparebivnt ea quae 'indo-europaeae linguac,uere propria habenda sunt.
/I DE RADICrS '*MEÎf- SPECIE ÉT SIGNIKIGATIONE1 Badieis" *men- certi prppriique fines imprimis distinguendfe 'sunt qudd'advassequendum aptissiniae uidentur «eonsotfae (uel? potius sonantes) m et n ac dietionuni è> radiée «ductarùm 'significatio., “
Namque, quod ad uocâlieani rationem attmetj *me«- radix UTilgatissimain formam exbibet, quam hie non minimam partem e Fei'dinandi de Saussure libro adumiirare lubet Mémoire sur le système primitif inscripto atque e lectionibus quas in sebola Ecole des Hautes-études dicta babuit.'
Gdusque fere indo-europaei morphologici elementi =– ra: ̃dicis; suffixi, terminationis –7 uocalica pars una eademque uocali effieitm- cuius uariae sunt fig'tirae ë, o aut quae abicitûr 1 11 ni
Si ante uel post uocalem ej0 extat una ex lis litteris quae sonantes uocantur (y, w, r, l, m, n), e uocali carens species alias 1- praebet uoeales, scilicet iuxta:
habes
seu ante uocales:
a' iy uw °r °l °m °n
lîmeramne consonam iy zsw °r °b °m °n
Utrum litterae r, l, m, n uerè uocales sint an eonsonae r, l, m, In minimam uocalem excipientes (I. Sehmidt, Kritïlc der sonanteniheorie) non ad banc disquisitionem interest. In morphologia igitur uo cales e, o et i, u, r, l, m, n partes prorsus diuersas agunt, quoniam illae cuiusque elementi propriae et antiquae-nocales sunt, ceteraé autem fortuitae e uoeali carentis speciei figurae. Denique duas uocales 9 (skr. i = lat. a) et a (skr. a = lat. a) omittere licet quae peéuliares partes agunt; de a uocali 'boc tantummodo memoretur si terminationes quasdam et pauea uocabula excipias e nulla radice pendentia (sicut skr. devâ, arm. taygr, u. si. dèverï, gr. bfirip, aut u. si soll. arm.
pët- pot-- pt-
Ms- Tcôs- îcs-
ei eu er el em en
ye we. re le me ne
i u r l m 1}
y m r l m n.
rtX, gr. a\ç, lat. sal) a in dictionum initio addi solet ut prosthesis (F. de Saussure, Mémoire pp. 280 sqq.; nonnulla exempla addita sunt Mém. Soc. ling. VIII 236 atque eorum uuinerum facile augeas).
Monosyllaba radix est men-, ut facile perspicitur. Disyllabae radices enim (si unam alteramue excipias quae e bis cxhibet, ceu gr. KéXeu9oç, cx-k6\ou6oç uel skr. bhisdlcti ,,medetur", zd. baësaza- ,,remedium") in 0 desinunt, quod in Iinguis nonnullis (iranica, letto-slauica, armenia, germanica) abicitur; in debili forma a cum antecedenti sonante commiscctur, ut "sonans producta" efficiatur; eodem modo iuxta skr. drclghmd "longitudo", drdghistlias, '/A.drâjô, drâjistô non indo-iranicum *drighas inuenias sed skr. dlrghds ,,longus", zd. darayo (cf. u. si. dlïgû). Verani igitur radicis *men- naturam agnoscas si skr. mantâ, gr. Mévrujp, lat. commentor et skr. matis, zd. maitis cum .skr. janitâ, gr. yevéTUjp, lat. genitor et skr. jâtâs, zd. zâtô conféras.
Quae in radiée monosyllaba extant alternationes uocalis e\0, eas talibus exemplis comprobes qualia sunt:
s. rdmate gr. ëpruuoç s. ramayati s. rdmas s. râtis –lit. rendu lit. rémiaû lit. ramyti lit. romùs lit. rïmti lit. rimus id est:
rem- rëm- rom- rôm- rm- r°m-
seu
skr. hânti ahanit ghands jaghdna hatâs – -ghnas si. zenq goniti lit. -gonè pr. guntwei gunnimai –id est:
g.2hen- g2hë?i- g2hon- g2hôn- g2hn' g2h°n- g2hn-.
In radice *men- igitur ea extare possunt:
men- mên- mon- mon- mn- m°n- mn-
quae omnia inuenias:
lit. menu, skr. mâmsta, lat. monëre, lit. -mona, skr. matis, got. muns, gr. |uvâ-.
In grammaticis formis fingendis mn-, m°n- et mn- idem ualent et unam eamdemque radicis speeiem efficinnt, uocali e\0 carentem, ita ut quinque species distingucndae sint:
Imn-
men- mên- mon- mon- vmon-
\mn-
quarum unaquaeque eligitur pro grammatica forma fingenda.
o uêlut aptuPsemitieas gentes tres illae uoealès a, ï, u, adhibentnr iier'etiam uocalis ,prorsus abieitur prout unanfa'liaimie fonnam :.J~ J}.
iïngere uolunt. • Cum radicis *men- dnae sint sonantes, e uocali'carentisspeciei figuram fortasse expectès: *m«-; non solum enim ante mutam uel s, me- et ne- debilem formam m- n- 'praebeiit' (ex. gr. skr. nâçati açnôti; gr. jiéxpiç cixpiç) sed etiam ante alteram sonantem, ex. 'gr. got. namo n. si. jimç (e *jïmq) gr. jaûWai âXéuu etc. neque ullras momenti est prostlietica uocalis quae in exemplis nonnùllis reperitur, qnoniam plerumque forma hac uocali praedita nihil est nisi e uocali earentis speciei figura; quae eontra disputat. Ioh. Schmidt (Kritik der sonantentlieorie, pp. 152 sqq.) et per se parum uerisiinilia sunt et pronomine got. uns iuxta skr. nas, satis, conftitantur; na- quod iuxta ne- extitisse demonstrat Iola. Schmidt (Z.J. p. 81 sq') formae n nihilo magis obstat qùam i.-e. "ddJ^ni(arm. tasn ,,decem") notissimo illi *(d)7e1mté- (lat. centum); ante uoealem autem *nr- (et *n°r-) aut *nr- (cf. gr. bp-ih\\> et àpeif], u. hib. nert) existere poterant. Attamen figura *mn- non traditur et talium radicum prior sonans ,merae consonae munere fungi solet, ex. gr. semper *mr-, *wl-, nunquam autem *mr-, *ul- habes, non quo *mn-, *mr-, omnino extare non potuisse contendere audeas, sed quia in *men-, *mer-wel- atque in .aliis eiusmodi radicibus m-, w- sonantibus semper pro consonis -uti consueuerant Indo-europaei.
Quod ad foi'mam attinet, tria igitur de *men- radice constant 1. n et imprimis m radicis stabilem et propemodo immutabilem..partem esse 2. uoealem' eontra pro grammaticis rationibus parias in species inclinari 3. nullum a elementum post n inueniri et radicem monosyllabam diei oportere.. Quae omnia autem ad hanc radicem *men- definiendam et distinguendam longe non sufficiunt. Dietiones enim sunt plurimae quae, quanquam idem *men~ radicale elementum praebent, tamen.cum skr. mânyate, lit. menù, lat. meminï et ceteris talia significantibus non cohaerent. Namque ônocpuûvouç radiées in indo-europaea lingua multas fuisse constat, ex. gr. "g-^na,,gignere, nasci" (lat. genitor, skr. janita) et *qxenv- ,,nosseK (lit. èénklas), quae declinatione sola apud Jjjdo-europaeos distinguebantur. Quasyradices *men- significationum uarietate constituere cogimur, eas hic referre haud ab re est, plerâque
non- apud omnes Indo-europaeps' peruulgatas sed in tribus quattuô ve dialeetis < tl el :Y tfuorue ..dialeetis tàntunnnodo '•. “ -1 i. *mew- nnia:neïe"
1 s j' y ̃gs.^jxévui (iMeyeTtjrôXeiioç), '|ui|avu),tMi)biv6|aaxoç), laqùévriKcc, Mevécréti-xnoç, |u.ovr|, TTâpd|uovoç. lât. manëre, (e *m°nè-, af.'manus, canem; ante i contra in ha'bes:* cinis [cf. gr. koviç], sine, [cf. u. hit), soâw], similis'. [ê *soto°Ks; swrad e *simil, e ^simili], sinisier; cf. uolëbam: cauèg-e e 1-simil, e szizzstell* cf. per- 'uelim; cauêre e *Tcowë- sed contra ow ex *<ncis). 'De perfecto mansi non est hic disserendi locus. De- hac radiée ,apud Celtas, cf. Stokes, in Fick, Wôrt. II, p. 210. arm. mnani ,,nianeo", ,c'
u. pers. amânayd, rec. pers. mandan – • skr. "âmdmam,^ Signifieationnm Kmente agitare" et ,,manere" quiéquam esse commune nulla mentis subtilitate efEeere queas, quod iamdiu uidit Orecelius (apnd I. Babâd, l. c. p. 20). "Itaque iure mireris a Carolo Brugmann, homme doctissimo et minime. quidem ineatiifo, arm. mnaci et gr. )lII|ivi||O'ku) eoniangi (Grmidriss II, p. 1033)^ eum eas duas radiées iam indo-europaea aetate^quamqne sunm locum obtinuisse constet. Si quis enim eontendat aute indo-europaeam aetatem alteram signifieationem ex altera deriuatam esse, neque cum illo facere licet neque eontradieere, quoniam id documentis comprobari non' potest; ab bistoricarum rerum seriptore autem non ea disquiri oportet qnae reuera facta, sint sed' ea sola quae, e seriptis documentis erui queant; de rébus ad demonstoationem minus aptis cum pbilosophis disputare a philolôgica disciplina abhorret. Ceterum radieem *'men- ,,manere" disyllabam fuisse e futuro gr. ]U6véu)^, adiectiuo ^evexôç uidetur elucere. Insuper fmen- ,,manere" uel potius *menv- ana est e multis radicibus quae, ;e littera m- incipientes, fere idem significant (cf. de eiusmodi radicum cognatione Zubaty, Sitzungsber. der iôhm. ges. der wiss.; classe f. jpjwt. 1895, XVI, Uéber gewisse mit st- anlautende wurz&ln) lat. tmora –gr. uéMuu u. si. maditi ,,tardare", cf. fortasse skr. mandas ntardus, debilis" u. si. mudïnû ,,tardus"j mûdïlînû – gr. Ppa&ûç, skr. mrd/îbs ,,tardus" quae uocabulâ e skr. mçdûs ,,tener", gr. àuaXbtjviu', lat. mollis, u. si. mladu merito separauit Bar-' tholomae, Idg. foréch., III, 162 n. '[
̃ 2. *men- “< comprimer e, ^coneuloafe" • "q' °
Lit. minjùtj minti • – rtfss. mnù, mjat' pol.1 mnq, miqé\ etc. – Cfe fortassé arm. ^manem, ,,neo, necto' K Id.uerbuin in nulla^alia «lingua ijidetur ïepertunïesse-'sed "huie radici •lubèntius refèras -lat. manus)~u. thiod. 'munt^ ags.' mund (iuxta *'men- ,,prèmere, -preheîidefe" uelut gr. %e\pf, ;arm". jerri inxta skr. hârati,Aii- éeriù et lit. rarikà, ù^sl. rqjJfca iuxta 'lit.'»'ewM) quam *îraê-" ,,metiriauiadièi, quam nonnnlli, ne una quidem analogia prolata, in hoc uocabulo inesse arbitranto; quod ad confutandum satis est memorare in nominibus nullum extare suffixtim i.-e. *-neu-. `
Cf. etiam lit. minkau ,,icli knete", ininfcfitas (P. Persson, JFurzelerweiterung, p. 75); u. si. mçlcukû', mafca ,,farina" et moka ,,cruciatus"; skr. m'acate, maiîcate (Pet. toôrt.); att. fxàTTuu, ë|uaSa, iiéixaxa, ^âKtpa, etc. àeol. VaT€î' itaxei, |uàreiffai (Sapla.) hçm. |aaio)iai; hnnâaadaQai, laâffTiH (e *|iâcFTï-? W 500), laâcyGXri, naffirip ndcnetpa. Graeci |uaio)uai pristina significatio in multis uersibus nunc etiam perspicittir, ex. g-r.J t E 748 "Hpri bès |uô0titi Goôtç âireiiodeT' ap ïnnouç
t 440 Fâvag b' obûvr)(Ti'KaKfîcn
Teip6|uevoç TrâvTtuv ôiiuv èTrejaaleTO vuJra
-Ex ea deriuata est significatio lr\Teiv:
v v 367 juaio^évr)' Keu9|uujvaç àvà a-rcéoç 1 et déni que èm9u|uen/ 1
E 344 èiTi|uaîeo vqcttou
` E fcînÇ <J>aif|KUJV. È.'ITl¡.taÍEo vqŒTOU
Graeci |uaîo|uai igitur cum radice *men- "mente agitare" coniungendi nulla iusta extat causa. Intensiuum |uai|uSa) longius distat quam ut hic de eo digputandnm sit.
3. *nien-~ ,,eminere" ` n
lat. -minëre (ê fi'o-), adminiculum, mons, prômuntwrium, mentuan, cf. got. mun]is (et gr. uàffrag?) – De celticis formis ti. Stokes, apud Augustum Fiek, Wôrt.1 II, p. 210. – Si gr. \6cpoç "coIlis" ,et ;;cernix" conféras (et "zd. griva = n. si. gfiva, cf. zd. 'gains, u. si. gora'?)', fortasse adicias skr. mânyâ nceruix, musculus cucullaris"; u. thiod. mana iuba" `menni ,,colli ornàmentum"; lat. rm6nïle; u. hib. muihtorc, ajmv.'mwndorch (Stokes, Z. Z. p. 216 sq.); gr. jaâvvoç, ndvoç, uovvoç.
f -A.^mien- ,pjaruum esse«" -r, ,̃ ~s~ u.^hïb. M^era?) \,paruus"* ,– 7- got." mins – ,lit. menlcas; –skn m'anak ^paulum" – -avm. -manr (e,menur, Mêm. Soc. Ung.yHl, î'6-É) – lât. min^mus, minis- in minister (si id e ^'mj'nis- -àucas; ctJmagts, mciigister] Portasse .eti'ain trivnor, minus quorum -loco *minior, ^minius expeete^?) _– u..si. mïnjïjl – gv. ,|iâvoç (KZ XXXI, 444), |uôvoç(?) – Proçnl liattendâ sunt skr. minâti") gr. mvi5ùj, lat. minuô – gr..lueiuuv, ,e radice *mei-. b,mçn- ,,decipere" .t /a. Mb. toom [Stokes, '?. l. p., 217) – 'lit. mônai -1– u. si. maniti – gï. (aeTa|uu)vioç (et )hujvi6ç • iLiàxaioç, àxpeîoç na)vtr|i" ôTiixuipia). ~^– Cum t, conspna: gr. |aàxr)v, lat. mentïrî< (nisi id ei*mentum uocabulo dneas';»ef. commentum; is mentitur qui ,,commenta dicit' ef. insanire, sujperbire, etc.'),. n. pi1, mëntimai. Attamen e sex his *men- radicibuâ id uoeabulum dueere non licet, quod ,uirum" uel ,,lioïnmem" significabat: skr. mdnus (ef. etiam mandv-âdhi), genet. mânos ,tiel mânusas; dat. maïiaue uel mânuse – mdnusqs, genet. mdnusasya^– u. si. /mqz'ï – got. ffîanna, genêt, mans, dat. mann, acc. manncm. – Ea uocabula quae ad nnam indo-eiiropaeam formam adhue redigi non -potuerunt persaepe uiri docti e radice *men- ,,merite agitaré" duxerunt, quod ueriloquium parum nerisimile ,iiidetur esse quoniam et radicis *men- propria significatio non eadem est quae franco -galli ci uerbi penser in animal jpensant et
i,liomo" deis opponi solet potins quam animalibus et -pecori (seilicet: ,,terrestris': lit. èmogiis, got. gwma, lat. homo, uel ,,inortalis" slaC mdrtas, JA. mardian-? et masya-, arm. mard, ̃gr.- fSpotôç; dei conteâ dGctvaxoi et e-rroupâvioi habebantur). –Neque hoçlie quisquam Benfeyo assentiatur scribenti (Gr. wurzellexicon II,- 34): ,,Dass zti dieser ATarzel (men-) Mlvwç n. p.- geliort ist wohl keine frage"; 'cf. Lewy, Die semit. fremdworiter pp. 184 sqq.
Significatio igitur ad hane radieem .*?raew-*definiendani de qua, hic agitur maxime ualet, F eiusdem radicis eae omnes dictione.s habendae sunt quae} cum e,x~ eisdem radicis litteris ducantur. significationis diuersitatem non maiorem praebent quam quae e sufflxis et terminationibus efflciatur.. Huius radicis *men- duas significationes repeiïas 1. ,,mente agitare, eogitare" 2. r/mentionem facere, cogita-
tionem apud aliquem excitare. Qtiod minime ? miîmn, est, quia ea duplicitas in indo-europaeis radi'eibus multis iddetur, cum skr. vdrtati, got. wairpip 'lùlnisi ,*nertit«ur" signifieent, >imperatiuo .uorte contra dupliciter utàntûr Latini non iso'lum enim uorte aliquid inuenias secberiam ùovte Tiàc ,(apud Plaûtumi) cf.:Riemann, Synt. lat.3 ed{ Lejay, .p. 200 sq., Woîfflin, Arch. f. lat.> leocic. X, 1 et -sqq.); skrf vàhati et ,jaliquid uehit" et ,,nehitur" '(RV, III, 55, 18) significat, quod et a, participio uehens non alienum est (cf. Delbritct," Ved. synt.% 120). Apud Graecos ipsos nihil ea re est exploratius, quam illustrant: cpépuu, biaqpépuu; è'xuT, oôtuuç è'xuD (cf. apud Homerum, éicàç eîxov [nar. lect. fjffav] ix 435); âyvj, a-fe; etc., n. A. HildeTbrand, Deuerbis et intransitiue et'causatiue apud Homerum usv/rpatw, Diss-. plail. Halenses, 1889); eam diuersitatem actiui et mèdii termi-natioTiibns magis perspicnam ef&cere solebant Graeci,\ praesertim in praesente: è'xuu, è'xoiaai ita ut denique secundum è'xuj, Ixo^ai uerbi rationem e medio Trei9o|ucu actiuum tt££9uj fingerint, e cpaivouai cpaivtu, e.^aîvopai uaîyuu (F. de Saussure, Mém. Soc. ling. VII, 84 n.). Si eam ambiguitatem, omittas quae huius *men- non, est propria, sed ipsarum omnino indo-europaearum radicum 'communis, facile perspieias hac radiée ,,mentem moueri" significatum esse; euiusnis autem generis mentis motus et agitationes ex ea nomen duxisse uel ad intellegendum uel ad eupiendum uel ad irascendum uel ad monendum spectantes (Babad, Z. c. p. 19 sq.), quod, cum ex exemplis appareat infra in hoc libello congestis, nunc explicatius demonstrare taedet. Recordandi notio quae hac radice persaepe significatur plerumque praefixis efficitur; sicnt: lat. re-miniscor, cf. contra com-miniscor u. hib. cu-rnan ,,memoria" Stokes, 1. 1. p. 336 – got. ga-munan, ga-munds, ga-min])i – lit. àt-menu, atsimenn, at-menùs, at-mintis u. si. po-mïnéti, po-minati, pa-mqtï. – Lat. meminï proprie ,,in mente habeo" significat et, si slauicae grammaticae uoeabulis uti licet, pro imperfectiuo perfectiui reminiseor habetur (de qua distinctione alibi disserendum est); itaque iteratiuum *rementor non faetum est, uelut iuxta com-miniscor corn-mentor (cf. Mém. Soc. Ung. IX, 55); quoniam, cum "perfectum" sit, iam ,,perfectani" cogitationem exprimit rei praeteritae potius quam rei quae fit ,,infectam". Apud Graecos eum utjuvifiCKU) ,,mentionem facio" significet et
^ijuv^gKpiuai ,mentiônern in me ipse facio"; recordandi signifieatio e medii terminationibus uid'eimr penderè. s
fcSi ,lubet Badieis *men- uiin definite explicare, "ammadiprtendTmr. est-hae unum.. tribus aetionnm generibus,' sig'nificaril de qub u. Var-ronis De ling. làt. W, 43 ^actionum trium primMS agitdtus mentis hquod< primum ea qucce sumus acturi • eogitarè__debem"Us; deinde tum dicere ae facerew eodém fere 60~a?'6~e&e?m~s~ ~em~e ~')K cHc~'e ac /oce')'e" eodém fere modo Avesia disting-uit humatdm, hùxtdm^et Ti{u)varstdm\-liumanô] hwoacô, Jmëyaopmm. Indi ltibenter ocnlorum, aririum et mentis aetiones simnl memorant: jpaçyan, çrnvan, mcmvânah (Pet. wôrt. sub man- n° 8). Cauenduna est tamen ne barbaris liominibus explicatam et concisam illam, cogitationis notionem tribuas quanr, philosophi eruere eonati simt, cum'eonti-a'radieis *mevr ^ope Bihil'expresserint,nisi interiorem quemdam impetum materiae inotui similiorem 'qaani spiritus (cf. p. 46 de graeci uocabuli névoç signifleatione)..
Radicis *men- usus in rébus ad deos spectantibns maxime dignus est qui memoretur. Quanquam enim nullius dei nomen in pluribus indo-europaeis -linguis ti-aditum. est quin sideris (sôlis, luaaé, etc.) uel caelestis cuiusdam rei (aurorae, diei,'noetis; etc.), nomen sit, tamen in uariis linguis pristini deornm cultns extant
uestigia, sicut uocabulum slu-. devds, u. pniss. deiws, lat. deus, ant epitbeta e quibus hommes suum nomen duxerunt (“ terrestres"' sen ,mortales") dum deis opponebantnr. Diuinum'axitem efflatum quem in aliquibus liominibus uerebantur. Indo-europaei radice *men- significaturn esse ex 'indo-iraniea et graeca liugua elueet; apud Hprodotum enim reperias:"tiiTÔ Toû Geoû |AaiveTat*IV, 79; /jàvTiç is est qui diuina mente refertus est, ef. skr. munis; ̃ cf. etiam gr. (laivàç, juaivôXriç, |iaivo\iç skr. • mântras, zd. tnajivô et .skr. manïsâ. Apud Graecos |uavia non solum di'Tiinum fm-orem sed ctiam quemuis animi ferocem impetum, immo dementiam signincabat, quod hellenicae dialeeti proprium estr Deorum nomina nonnulla ex- bac radice saepe duserûnt docti' hommes (gr. Moûtfa, lat. Minena, >Monëta), sed ne mmm quidem non incertum est; de Moûcra (dor. Miûffa, lesb. Moîaa) u. Wackernagel, KZ. XXXIII, 571; quod nomen cum nulli aliarum dialectorum nominiî respondeat a ,,eomparatiua" gram-' matica alienum: est indagare. ~\r- De germanieo *mod- (got. mops1 ,,Gu|u.6ç? ôpyii", u. tbiod. "muot, ags. môd) uix-quiequam decernere possis; cf fortasse
gr. ê(3n, skr. gctt; dor. (Bipâxi, skr. jigati iuxta zd. jamaiti, got. qimip qpccivu), cpn.jui(?) 7révo|uai, Tif^a. Skr. abhîmatis ,,insidiae", ùpamatis ,,petitio" uoeabula et radici via- "metiri" uix addici possunt et e radiée *men- longius distant quam ut hic inter ceteras inter se arte cognatas dictiones accipiantur. Graeci uocabuli autem |ufJTiç ,,sapientia" (cf. noM^n-nç, à-fKv\o\ir\T(\ç,) significatio neqnc huic sanskritiei -mcïtis neque illi radicis *men- conciliari potest. De quibus omnibus rébus subobscuris minime proficit disserere.
Utrum radicis *men- et aliarum similium affinitatem quamdam statuere deceat prorsus inccrtum est, cum significatio huic minime faueat in: skr. màti ,,metitur", u. si. mèra gr. |uébo|uai, arm. mit, lat. medéri, meditârî lit. matyti, u. si. sûmotriti gr. jueXéTn. Longius etiam distant skr. smdrati, "memorat" quaeque eius uerbi cognatae sunt dictiones in cetcris linguis, quoniam in *men- nusquam s- litterae uidetur uestigium.
In hoc libello igitur de iis dictionibus disserendum est quibus cum eamdein radicem monosyllabam
e
m o n-
praebeant nmotus mentis" significatur quarumque, ut supra dictum est, forma et uis non magis distant quam ut suffixis et termiuationibus explicari possit earum diuersitas. II DE VERBIS
Hic tantummodo de iis uerbis agctur quae e radice ipsa pendent. Id enim inter indo-enropaeam linguam et recentiores ex ea ductas dialectes interest quod in his pleraque uerba aut ex aliis uerbis aut e uocabulis deriuantur, illius autem multa erant uerba quorum ne unum quidem ex alio quouis uidetur exortum esse sed omnia aequo iure communem illam partem praebent quae radix uocatur quae uerba primitiua nominanda sunt. Unde radices originem ducant, utrum unquam propriam degerint uitam annon, id grammatici nibil interest; etenim re uera in indo-europaea lingua radices, suffixa et terminationes neque separatim existebant et tamen extitisse haud absurde dici possunt, quoniam in uariis dictionibus singula
,muftis modis eèmmûtabarïtur. l Si'.qtiisfigitui- 'd'é radiée Mèihw•dispuM;, • nilîil fingit nisi'ëa.eleinenta l, (é), i, Tcw commun èm eogiiatâriim^dictioimm'"parteni 'esse,' ̃ quoi-um»'loeo alia eollocari ̃ poterant ante1 eadem suffixa et easdem terminationes ut, alia sighïfieatio exprimer etùr ` 1. praes. gr. XeiirwJ lit". Zé'M.– aor. gr.è'Xmov
2' -praes. skr. ,ricydte et ricyate aor.gr. èXvrrnv 3..praes. skr. HnàMi, u. pruss. -linka, lat. linquo • 4. aor. sigm. skr. "âratk
5.' praes. skr. recdyati (cf. lit. laiTci/ti ,,tenere" factitiuum intransitiui -Vékuj ex. gr. in ifSlëlcù, ifilïkti riïbr,ig bleiben") – aor. lit. liko (?) <
6. perf. \é\oma, skr. riréca, cf. got. laïhw
7."gr. Xoittôç, û. si. -lëku
8. skr. rïktâs, lit. liktas, lat. -lictus <
9. iskr. -rikvan-, lat. -lieubs (?). Talia indo-europaea aetâte extabant/ quorum plerorumque unaquaequè dialectus iacturam fecit, alia ita coniunxit ut dietio quaedaru ex. altera descendere uideretur ,(ex. gr. lit. laikaû: lëkii), reliquorum cognationem prorsus obruit. y Quauquam ea omnia quae supra enumerata sunt uerba radici separatim addicenda sunt, tamen praesentis et aoristi formas" isimuL proferre placuit, quia indo-europaea iam aetate ambarum communis erat significatio nec quicquam aliud inter eas differebat nisi hac meram actionem notari, illa autem actionem temporis quoddam spatium dum fit occupantein. Ea praesentis et aoristi coniugatio-in plerarumque linguartim historia maximi fuit momenti et inde extiterunt uniuscuiusque uerbi in 'armenia lingua, in slauiea, in baltiea, in germanica, in latina duae stirpes) in multis uerbis diuersissimae. Sed cum haec praesentis et aoristi coniugatio in diem crescebat, tum ceterarum' formarum' cohaesio .minuebatur, et in unaquaque lingua indo-europaeae abundântiae pauca permanserunt uestigia, quam tamen stàtuere oportet ut ea omnia explices quae in' dialectis inuenis neque earum propriis legibus explicare possis? Neque tamen ea nimis' multa uerborum generà hic enumeranda sunt quae Carolus Brugmann in suo Orundriss statuit, sed ea tantummodô^ quae et propria informatione et praecisa significatiône distinguere licet.
1 DE VERBIS RADICALIBVS
̃p^ De uerbis radicalibus ca imprimis notanda sunt:
V a. Talibus uerbis aut pro praesentibus aut pro aoristis uti licebat; nonnunquam idem uerbum in alia indo-europaea lingua praesentis munere fungitur, in alia aoristi,, ceu: skr. jdnati (praesens), gr. é^éveTO (aoristus); skr. bhdrati, gr. qpépei (praes.), arm. eber (aor.). Ceterum ea distinctio quae nonnullorurn praesentium et aoristorum uidetur esse (gr. Xenrw ëXittov) uix indo-europaeae linguae addici potest, quoniam et multa praesentia inueniuntur e uocali egentia (praesertim in lettoslauicis linguis) et multi aoristi e uocali praediti. Aptissime igitur id uerborum genus ,,aoristo-praesens" nominant. p. Inter radices quae in pluribus linguis inueniuntur quaeque in communi usu uidentur fuisse pleraeqne hanc formam in una aliane lingua exhibent, aut pro pracsente aut pro aoristo habitam; cum autem haec forma deficit, iusta causa eius iacturae non deest, quam saepe nunc ctiam perspicias ex. gr.: radicis *g1end- ,,uoscere" nullum traditur huius generis uerbum, sed tantuinmodo ôiaocpwvou radieis *g^end- ngignere, nasci" eodem fere modo quo apud graecos luévw ,,maneo" extat, nullum autem *|uévw "cogito"; radicis 'l'gweyB- ,,uiuere" huiusmodi aoristo-praesens non seruatum est quia aoristo-praesentis munus acceptum est àvuu|iiâXLU uerbo: skr. jivati, u. sl. zivq, u. pruss. gîwe, lat. uluô.
Y. 'l'hematicae et athematicae stirpes in buiusmodi uerbis reperiuntur, non ita solum ut alia thematicam stirpem liabeant alia atbematicam, sed ita etiam ut idem uerbum aliam aliis in linguis formam acceperit, immo ambas nonnun(|uam in una eademque lingua skr. bhdrti, lat. fert skr. bhdrati, gr. cpépei (cf. Brugmann, Grundr. II, §§ 491 sqq., pp. 886 sqq.). Sanskriticam athematicam stirpcm *man- ,,memorare", quae in paucissimis exein])lis seruata est, pro aoristo babere licet, quia manmahe stirpi nzanu- addici oportet (atque etiam imperfectum dmanmahi). Tertiam personam dmata habes RV, X, 68, 7
participium in RV, VI, 67, 10
hfhaspdtir dmata M tyâd âsâm
nàma svarindm sddane gûhâ ydt
vi ydd vacant Jcîstâso bhârante
çdmsanti ké cin nivido manùnâli
©uius- stirpis pro subiunetiuis babenfla esse jdd'entur manai'et mà/namahe^lnnsquaia. mancrniolié nelnJElV,' IX, 41, 2, quidem); ex. gï. E,yy 1,( 24
"1 1 ,1càsyd nûndm JcatamâsyâmftÏÏnam
mânâmahe câru devâsya nâma
1. Je,'
2 agnèr vaydm jprathâmdsyàmftânâm
mdnamdhe cârv, devâsya nâma.
De suMuncthio sic usurpato cf. Delbrück, Ved. synt. p. 306. – Attamen propter imperfectum mananta (3a plur.) itf quo semel desinit in clecimo Rgvedae? libro tristubh uersus quidam stirps' thematica mana- statuitur; cf. posterais ctmanati (Pet. wôrt. sub mnâ-). `
In Avesta stirps "athematica man- significat 'cogitai'e" atque aoristi munere in gathis nunquam non fungitur, cuius duo tantummodo proferuntur exempla Y. 45, 3
yafta vm ma/nâicâ vaooacâ
Y. 35, 3 mainimadicû, vaocôimâcâ vargzimâcti (optat. aor.); fortasge etiani Y. 39, 4 yapâ tû i ahurâ mazdâ mvnghâcâ" vaocascâ dâscâ vanscct. In Nîrangistâw,, 25 contra anu mainaiti tertia persona praesentis indicatiui inuenitur, quod, cum hic liber xecentior sit, minimi est momenti.; De vtong (Y. 48, 2) non liquet." De gotico munun (3a plur.) u. p. 40. Stirpem praesentis thematicam *mene- exhibent: lit. -menu in atsimenu nreminiscor" (ayS to dar atsi- menu "ich gedenke dess noch" <Kui'Szat), nusimenu, ùèmenu (wèmenu m%slçj,- ifimenu, àtmenu, primenu. Simplex menu plerumque idem ualet quod skr. man- "memorare" (cf. Uljanby, Znacenija glagol'nych osnon, I, p. 13, n.). pol. po-mionç,, wspo-mionq quod. hue rettulerunt Zubat/ (Archiv f. slav. pMl., XV, 497, n.) et Uljanov (l. c. I, p. 172); cuius uetus prima persona spomieno, wspomiene traditur (Psalt. flor.), postea uero wspomion0 (Soph. bibl;), sed semper seeunda wspomieniesz, tertia wspomienie, etc. (u. Kalina, Historya jqzyJca polskiego, 349, ,403, 410, etc.).
Ei subiiinctiui quoque u. hibernicae linguae quos indicauit Thurneysen, KZ. XXXI, 78 sq. hic memorandi sunt. ` -De stirpe e uocaH1 carente nihilT constat. Vararucis grammaticus prakr. munai, id' est *munati ,,eognoscit, nouit" profert (de -un- cf. infra III, 4), quodfortasse e *m°neti ducere, posais;'
eius uerbi exempla mnlta inuenias apud Jacobi, Ausgewâhlte erzalilungen in màli., Lexicon, sub uerbo. [V. nmic Idg. forscli. VII, 80]. Bezzenbergcr lit. mhiu memorauit (Lit. f'orxch., Lexicon, s. u.). Fol. pomne e pomiene- et pomni- facile explices. 2 DE PRAESENTE IN *-ye- (-i-) ET AORISTO IN *-ê-. Ea est huius radicis peruulgatissima forma:
praesens aoristus
skr. mânyate def.
zd. mainyete def.
u. sI. mïnitti m!« (inf. mïnèti) lit. min(ï) miné (cf. minëti) got. def. munaip (iuf. munan) u. hib. (/aj')»re«metfKM'(KZ33,63) def.
lat. -mini-(scitur) def.
gr. lactiveTCii (è)(nàvr| (juavfjvcu)
Informatio distincte defiuiri potest:
a. Suffixo praesentis tbematico utuntur indo-iranica lingua et graeca -y "je-, atheraatico ceterae, lat. -ï-, lit. -i-, u. si. -i(id est -«- non autem illud quod serbice factum est, sed hoc quod î nunc sonat; in russ. dérzit, er (exr) accentum seruauit, unde iam conclndas î uocalem non ;,asperam" (gestossen) sed ,,mollem" (geschli/fen) fuisse [cf. lit. gaidya], P. Boycr,Z>e l'accentuation du verte russe in Centenaire de l'Ecole des Langues orientales, p. 456; cf. Rev. crit., 1895, II, p. 171); de bibcrnica non liqnet. Aoristi suffixum -ê- statuere oportet, quod graeca lingua et lituanica aperte demoustrant; Slaueni pro suae dialecti solitis legibus ch/s litteram addiderunt e bychû, bysq sumptam. Eo pro praesente usi sunt Germani, quod minime mirum est, quoniam praesentis et aoristi notio apud eos (et apud Latinos) perfectiuis et imperfectiuis uerbis notabatur neque aoristus suam significationem seruauerat.
Lit. miniaû, miné pro aoristo uerbi menu, minti habetur; ex infinitiuo minëti ex eo ducto alter aoristus rursus analogia ductus est: minëjau. Cum autem aoiistus in -ê iuxta praesens in -e- contra analogiam sit (cf. tamen lit. vèda, aor. vëdè, u. pruss. weddè; aut russ. bêgu, pol. biegq iuxta u. si. bèzati), uetus radicis forma min- seruari potuit, uelut in gemù (cf. lat. ueniô, gr, (Jodvuu), gimiaù, gimti; genù, giniaû, ginti\ vérdu,
^rUHaû, viril; g&Wiif çjuliaû^gvMi, neque è tiocâlis penmlgatâ est (icf. vem&, vëmiaû, vémii), .quoâ in omnibus seeundiun analogiam formatis* uerbis faetum est. Attamen animaduertenduni est aoristos in -é-"quibus<iuxta praesentia in^-ie- (non" in. -£-). uti > ~'1.L"" .4," soient minime antiquos esse, eum non solum in siamois Jinguis aoristos -in ~â- (u. si. zizdq, zïdaçTM) sed etiam ai. pruss. Tcùra ,fecit" iuxta \\t.hMma ,,faeit"' irmenias": aoristum igitur vemiau atque' omnes Imiusmodi pro antiquis' habere non, licet. -v -r t p. ^Aoristi" radicem e uocali carere* ex omnibus prolatis exemplis eluèet: i.-e. *m°në-. De praesentis uocali pleraque exempla aut nihil-aut pai'um tlocffnt; limprimis indo-iranica, quoniam in èa dialecto *-enyé-, *-onye- et *-°nye- in -anya- confundnntur^tum lat. -mini- quo,niam id-i- e quauis/uoeali originem ducero potest; deinde, ut uidetur, eaeliibernicae formae {domoiniur ,,puto", domointerso ,,existimasf, etc., ,,mit-oiw-, -«m- stett -ai«r wegen des anlauten-- den m", ut ait Thûrneysen KZ. XXXI, 78-n:), quas enumerauit Strachan,' 'T7ie déponent verb in irish (Transact. pMÎ. 8oc., 1891 – 4: pp. 459 sqq. et passim). Quae tamén'omnia ë *-m°nye-, *m°m- exorta'essè possunt, ceteris linguis demonstrato gr. ^ctive-, J u. sl. mïni-, lit. mini-. Cur graece (aaivexai sonet, non *|iûv6Tai anquirendtim est; post labialem consonam enim û babes antèJiquidam sonantem 'quam excipit y. cpOXXov (e *j)Ji°lyom, r cf. (lat. folium), ccpûpcx, qpôpoi ^(cf. lit. beriù, •befti >streuen [yon gètreide, sandraselie, salz u.- âhnlicaem]" Kurszat; kôvêi ,q>\jpoucfa bûcfTrivov îcàp'a Enr. i?ec. 496), ô\ocpôpo|uai, p.opnppuj (ef.'u. si. mrjimû'çjq),! |uoi|lhj\\lu, Tfoptpùpuu (cf. skr. jârbliur%ti\ sed baibdXXuj, YHPTaîP1^); uûlXai (unde .fiûXoç, hûXti), 'uùpojuai-, .àualogiaè tribuenda sunt: %T€i<|ua{puj (cf." TeK|uap), juapiuaîpiju (cf. ^âpiuapoç), ir.àXXu) (cf. KéîraXôv,' TrdXxoç), crqpdXXai, nisi id e *crcp/- vw ducis (cf. ffcpaXfîyai)1, x-î^ctipa (cf. X'^npoç), àffiraipu) (cf. àcrrraptZu)) e, qua dietione exierit ccpaîpa nunc iam 'non perspici potest. Sieut -igitnr in cpalvûu e cpayfi^ai, a iu jucrivo|uai e juavfîvai .suniptum est (alias Osthoff, -Idg. forsch. VI, Anz. p. 1*52). y: De praesentis aceentu nihil constat. ;Gr. luaivecreai enim communem omninm thematicorum praesentium accentum exbibet; skr. mdnyate e *manydte ducere possis,-cf. enim iecliâtiigdccJiati. Ceterum buius g'.enèris praesentium accentus dtfo locos habet: 1. suffixum, apnd Indos in passiuis hanydte atque in paucis aliis uerbis mnydtg, cf. lat. m.oritur.-u,m multis letto-
't. slauicis russ. smefjdït, 'lit. noi%s, >galîs (sed ne gâlite Eu. Math. VI, 24). – 2.ipraesuffixalem syllabam: skr. jiryati, gûyccte; russ. d'êrëit, vidit, vértit, Jêrpit (Boyeiy l. V. pi 450 sq.);f lit. tic~·~s, ne tùr.. Aoristi accentum praebet graeca, lingûa yirnavtivai, "uaveîç. E lit. minëti nihil coneludere licet postquamF. de Salissure doeuif ex antiquos *minèti recèntius minëti oriri qpprtere (Idg. forsch., VI, Ànz. pp. 157 sqq.); huiusmodi tamens. aoristi in haïtiois' linguis ë acuebant, quod et e u. pruss. weddê elucet et e compositorum aceentu lit. nè vedè{ (ef. F. de Saussure,^ l. l. 160). I.-e. *m°nê- igitur statuas.
b. Medii terminationes praesentis stirpis *m°nye-, *m?nïesse soient, quae, cum et eaedem in stirpe *inen- usurpari so^leant et actiui terminationes huius generis praesentibus non respuantur, ipsius radicis ui illarum usus efficitur, quia interio.rem quemdam motum significat haec radix atque ea quae in intimo homine fiunt notat. Skr. m'ânya- nullas nisi medii ter7minationes habet; cf. etiam prâkr. mannamâno, Jacobi, Ausgew. erz. 25, 13; iranici. manya- tamen aliquando actiui terminationes uidentur fuisse: Y. X,,15; Yt X, 106 (de quibus.ef. Bartholomae, Arische fdrschwngen II, 66) Aog. 25 (manya hwniafom iuxta 26 mrûibl huœtom et 27 vardza hvarstom); u. pers. maniyahiy potius legas quam maniyâfiay. Sed semper > gr. ]uaivo|aai babes,. u. hib., do-moiniur (quod maximi momenti est, quia deponentium in ea lingua numerus est minimus: Strachanj l, l. p. 537), lat. -miniscor (et -mentor.) Graeens aoristus ^iavr|- contra aetiui terminationibus utitur; slauice igitur mïnja, sç et mïnëchû expectes, quae ,uarietag non permansit neque reuera permanere poterat; nihilominus aequo iure mïnjq et mïnjq sq seruata sunt, ex. gr. in Euangelio: Math. XVII, 25 ëto tirsç mïnitû ,,tî croi boKeî", sed L. XVII, 9 ne mïnjq tako cf. etiam sine sç Math. XXIV, 44 vu nïze ne mnite ëasû snû ésicuji pridetû Math. V, 17 L. XII, 51; XIII, 2, 4; I. V. 39, 45 (lit. miniu eur s(i) non .habeat non mirandum est quoniam ,,memoro" significat); cf. bûditû, skr. hudhyâte; sèditû, gr/ëZeim; etc. Eodem modo apud Latinos uetus'praesens inuenitur deponens morior, 'sed contra e ueteribus aoristis actiua sedeô non *sedeor7 lùiet, etc.; licetur, pollicetur medii terminationes e Hicye- habent iam extilneto
s>ed quod propter c non dubitare potes quin extiterit; depo
nenûâ- Meor e -tuor, medeor- e *mede~ (ef: gisr ixlboixai)^ sumpta surifc Slauico /minitû igitùr .non/ efficitur' stirpenr m«wi- actiui terminationes quondain accepisse. "̃
De, sic informati uerbi usu et significatione hoc'imprimis est animaduertendiun:, nerborum in *-ye- (letto-slati. -je-, non '-$•) e uocalem in radiée seruantiuniv atque laicr defmiti generis ueïbonun uim maxime differre. Illa eiiim actum significant,' haec contra statum (Uljânov, Znacenija.,1, p. 34);' illa e, uerbis nullius suffixi ope fonnatis ̃ uix distingui possunt, nisi fortasse intensiuam et iteratitiam uim eis tribuas (u. si. jemljqrdajq, staja}, haec autem propriam et maxime distinctam exhibent significa,tionem. Nonminquam utriusque generis uerba ex una eademque pendent radice, sicut arc. béWuu, Zekkw niaeio" hom. -[3d\\uj niaeeo" )(irepipàXXoucnv); cf. lit. atgulià (prioris^jreK&loco) "accumbo", atgûliame, atguîti guliù, niaceo" gùlime, gulëti skr. Tiâryati ,,eupit": gr. x«îpei^ X^PH^ai; cf. lit. avime sed lett. âujam, u. sI. ol-ujemû apud Caroltun Brngmann, Ch'undriss II, p. 1074. Quapropter lubenter credas gr. KTeîvw, dor. KTaivtu (et KTeivojuai, KTatvo)aaî) -7- cpfteipu), dor. cp0aipu) (et qpâèi- Il poiiiai, cp6aîpo)uai) e îcreivuj ninterficio" Ktaivonai ,,interficior" cp9eipuj; cp0a{po|aai orta esse, quia significationum uarietas terminationibus satis exprimi uideretur. Postea uero e medio Kaio^ai ,,uror" actiuum Kaiuu neffieio ut uratur" deriuatuni est et multa huiuëmodi. Inter quae hic'att. |uaîvuu ,,furentem faeio" e ucrtvoncu nfuïo" (quae una est apud Homerum significatio) memorandum est.
Skr. mdnyate plerumque ,,in mente habet" .signifieat; absolute uelut in parentliesi E.Y, I, 104, 7
1 âdhâ manye çrdt te asmâ adhâyi
cum iti aduerbio, ib. VIII, 93, 5 ` °
yâd va pravrddha, satpate h
nô marâ iti mânyase
utô tât satyâm it tdva
cum accusatiuo, ib. X, 130, 6
•pdçyan manye mdnasâ cdksasâ tân
yd imdm yajndm dyajanta •pûrve
telinr- aceusatiuo et altero àçcnsatiuo priori relato,'ib. VTH,96'J4 !r -> mânye Jva yajniyam yajniyânâm
mdnye tva cydvanam dcyutanâm «
mânye tvct sdivanânv îndra Tceiûm
H'" mânye tva vrsablidm< carsanïnâm •̃ Pariieipiinn m'ànyamànà- fere semper passixu uim habet, sicut ib., VI, 25,5' ` nàhi tvct çûro nâ iurô nd dhrsnûr ̃ |J nâ tvct yodhô mânyamâno yuyôdha `
aut ib., T, 178; 5 >,
r s tvâyâ vaycim maghavann indra çdtrûn
abhi syâma mdhatô mdnyamânân
ravins finittim'1 uerbùm": ib. 'VIII, 4,12 svaydm cit sd manyate dâçurir jdno
yâtrâsàmasyatrmpdsi °
Haec significàtio e zendica lingua non aliéna est Vd XVIII, 28 nmângm, hô manyaëta paradapô a c'est comme s'il lui avait donné un palais (J. Darmesteter). Sed plerumque ea inuenitur qnae'm sanskritica ?lingua est nsitatissinia, ex.gr. Yt X;1O6 ^opinor" (absolnte)
` ̃> âat azdm manya manànhô
cf. etiam Y. 45, IV
i “ tard mqsta yOi ïm tan manyanta anydng ahmât ys hôi aram manyatâ
etiam eiim' genetiuo (cf. Delbriick, Vergl. synt., I, § 149) 'Yt XIII 147 ;• ̃' iôâ dpravanô dahyunqm jnany&nte. vanhaus asahe
Artae indo-iranicarum et letto-slauiearum dialectormn cognationis optimum documentum praebet slauici' mïnjq significatio ususque; 'inuenitur enim absolute in EuangeUo L. XVII, 9 ne mïn"jq tako (Zogfapbensis: uelut omnia exempla quae Me enumerantur) ̃ – • cran accusatiuo I..XV, 20 pomïnite slovo eêe azû rêchû vamu (cf. similiter I. XI, 13 oni ze mïnèsq élio o usûpeniji sii1 ji sûna gletû) cum accusatiuo -et altero" accusatiuo priori relato L. II, 44 mînèvûsa ze i vu druziné sqstî passiue (semper eum sç pronomine) L. X, 36, hûto
̃*̃ 1 déficit in codice Mariano.
who tèchii^ trii* jiskrïvTii }m%nitû ti sq hyti; 'Math." XVII-, 25" cto ti sq m«TOM'(e-cod. Mar. quoniam cod. Zogr. hicdefîeit). Ea pasgiuaruis quae etiam imssici?participii mnimyj uidetur inxta non passiuum ti'erbunv mnit'sj'a nël:m7,êt 'sja ^dumdtl, pologât', hnêt' mnênija o Sern liboa (D,aTj maxime- cligna est quae notetur, ciim ex indo-europaea consuetudine loquendi exorta. sit; « ef. eninr gr. boKéuu •“ credo" et ,,uideor". -A/Ex infinitiui stirpe mïnederiuantur piïnênïje, sqmïnënïje, quoniam in slauica lingua nocabula in' -mje eum loeum obtinent quem uocubula in -xvç nocabula, in' -M~'e eum loctun obtinent quem nocubula in -'r~ (-ffiç) apud Graecos. – Cf. etiam serb. pàmnja (pàmlja) ,,diligentia"
-Lit.' rniniu (e quo mynia, n. Kiirszatii lexie on) nunc ex tisu. egressum" in'sexti decimi saeculi libellis non raro inuenitur, uelnt Cat. Daukft. ̃ 1, 30" sla/ptij, pirm paminêtu 5 16, 21 minime"- io mêUq begâîq leuriq tûri jpriefi mus;6, 27 minèdamas téwa. De eius uerbi significatione, u.r'TJl-janov, Znaëenija I, p. 13. Praeteritum.mmzaâ iuxta menu ad, hanc diem permansit; cf. stenù (e *steniu et *stanu commixtum, cf. si. stenja et russ. stônû), inf. stenéti, praet. stenëjau (infin. stenéti ex aoristo *stenè- exortnm est); gedù, gèdëti (cf. zd. jaiôyeitï),,&t<i. et praesertim Tcepù, Tcepiaû" (ai. gkr. pdcati, sed gr. -nécrauj); gemù, gimiaw (cf. zd. jamaiti, skr. gamydté); pleraque liiiiitsmodi exempla (0. Wiedemann, Das lit. pràt. p. 177 sq.) sic explicare licet.
Apud Germanos nihil nisi aoristum et eum quidem rarius inuenias: u. thiod. fir-monên ,,despicere, condemnare" (&*m°ii(i-) in Otfrid III, 17^ 55 firmo?iëtx thih Tiiar nu iaman? (riemo te condemnauit I. VIII, 11) – ib.< bl'noli ïh quad er fîrmonên thih (nec ego te condemndbo ib.) et got- munai- ,,|néX\€iv", L. XIX, 4 usstaig ana smalclsàbagm ei gasehwï ina tinte is L. XIX, 4 Mss~/ <7.M<x .'??MN&7f;a&s~?M ~ase~M?~ M~ MM~e M and ]>ata munaida .]>airhgaggan; I. VI, 15; XIV, 22 et ,,f!ouXeijecr9ou" I. XII, 10 munaidedivriujipan aulc pai auliurmistans gtidjans ei jah Lazarav, usqemeina. Cf. u. thiod., wizzên ,,sapientem esse" iuxta weiz, wizzum; et Tcunnên iuxta Icann, Icunnun. Praesentis quod non permansit locum maximam partem\oeeupauit aliud uerbiun eodem modo informatum: u. sax. tliunMan, ags. ]>yncan, u. thiod. dunclian. V. lnberaiea exempla apud Strachan l. l. enoluas e quibus satis erit hic- memôrare domoiniur ,,puto", domointerso
,,exisiimas", dodmiiinetar Vqui putârit hoc", foraiihminedar ,,mémorat", ardam'unétJidr feid ,,qui ea ueneràtur". ''In latina lingna uelut in germanica (u. supra p.,16)- uerbôr'ûm'in *-ye- (lett.-slay. -?-) -tantummodo aoristus in'-ë- sole-,bat permanere et lâtini praesentis "munere fungi: Ûcêre, fauère (., sl. govéti), censêre, sorbere, uidêre (u. SÏ: viditû); habëref oiëre'Çgi. ô£uu oZr\<sw), iacêre, etc.' Attamen propter manëre quod e radice grae'ei- luevuu, etc. pendet, *mane- ;,<cogitare" non seruatum est, sed e praesente -mini- stirps'deriuata'-minisce-, cf. cupit concupiscit; apitur, coepiô (Plant. Men. 960): adipisdtur\ sapit resipiscit • faeit proflciscitur; oritur àborisci- tur; fugit'.refugiscit; sentit persentîscit dormit obdormîscit; etc. Ëodem modo informata sunt re-miniseor', com-miniscor, e-miniscor, quae omnia cum praefixo praedita sint ,,perfectiuam" uim exhibent; reminiscendi ,,impei'feetrai" partes agit meminï, comminiscendi iteratiuum commenter, eminiscor parum nsitatuîîi est. Seminiscor, comminiscor et eminiscor quae simul inchoatiua et "perfectiua" erant actionern incipi significant: pri- mum ,recordandi", alterum ,,aliquid mente fingendi", tertium fere eamdem quam comminisci (cf. Varronis, De ling. lot. VI, § 44). Comnainisci plerumque apud comicos poetas legitur qui eo ad mente fictas res indicandas utuntur et cum mentiri uerbo id uidentur coniungere, sed non modo ,,ementita" significat uernm etiam ea omnia quae inuenit mens, ex. gr. apud Plautum:
Asin. 102 fabricare quiduis quiduis comminiscere Aul. 74 neque iàm quo pacto celem erilis fliae probpum propinqua partitudo quoi appetit queo comminisci
Ampli. 978 fac Amphitruonem aduenientem ab aedibus ` ut abigas: quouis facto fac commentus sis.
Commentarï quo et Cicero et mnlti alii usi sunt nihil' significat nisi ,,eogitando, meditando aliquid inuenire", ex. gr. ,,mimos commentari" (Cic. Phil. XI, 6, 13): cf.id quod 'inter commentum, commenticius et commentarius, commentatiouoeabula interest. Remz'niscencli nullum extat iteratiuum; imperfeetiui munere ftmgitur perfectum memini et *rementus participium nullum est, cuius recordatus locum occupat. De accusatiuo et genetiuo cum reminiscendo, ef. skr. manuté, gr. minv(|CFKO]Liai, etc.
Gt. nccivo|Liair è|Liàvnv qûanquam inclo-europaeam huius l'~ >1~
ueijbi figuram optime seruauit, propriam, ,significationem accepit, quae e pristina^longissime distat; -ef. etiam jwauvccç, i^avia quae è fxaivecrSar iierbo deriuata sunt; fxaiveffQai signifieat ,,f-urere"- etnon solum de hominibus sed etiam de hasta dieitur >-(iu Hom. 0 111; TMô, etc.); cf. infra jaévoç. Optimum exemplum praebet 0 128 jiaîv(5|UEve, çpévaç r|Xé, biéqpGopaç" fj vûtoi aiixuuç
ôiiax1 <XKOué|iev ëffTi, vôoç b' onrôXuuXe îeod albuuç
Perfeetuîn |iié|Liova etiam nouam significationem habet in 0 413 Trfj ,ué|uaTOv; xi crcpûiv'èvi cppecrl p.aivexai fjxop;
Quomodo jiaivË06ai uerbi significatio sit commutata perspici non potest quoniam iam Homerus eo uerbo sic utitur uelut Attiei; id modo conici oportet; jaaiveo"9ai de eis dici solebat qui, cum sub deo essent, multa in mente babebant uel commentabantur, et paKxeû^vxeç erant; ao de deis quibusdam: patvonévoio Aiujvùaoio Z 132, aut Aesch. 8eptem 343 |uaiv6|uevoç b' èTriuveî \aobànaç
lutaivuuv eùffépeiav "Apriç
Maivofiévou imaginem flnxit Aeschylus Septem 497 orâxôç b' ènx]\à\aïèv, ëvBeoç b' "Apei
PdKXâ Trpôç dXKf)V 0uiàç iîiç çôpov pXéTtuuv.
Sed cur et quomodo jaaivonai sic ad diuinum efflatum exprimendum.quemdam aptatum sit nescitnr (ef. infra skr. manyûs, p1 51). E praesente ^aivoiuai et aoristo ê)aâvriv uniuersam declinationem duxerunt Graeci: perf. \xi\yx\\ia; actiuum. jLiaivtu, ëjariva; fut. |aavricro|aai; etc., quam hic memorare satis est. 3 DE VERBIS IN QVIBVS NASALIS INFIGITVR
Verba n litterae infixae ope formata aliam aliis'in dialeetis figurâm ita exhibent ut neque eam uarietatem ad unitatem redigere neque indo-europaeum rerum statum certe reserare queas.
Quod,ad formationem pertinet, e recentissimis disquisitionibus elueet *-ne- quod in média radice -infig-i uidetur reuera inter radicem pristinam et suffixum quoddam uel iam ex usu egressum uel minus perspieuum infigi, sieut in:
-lat. iiol-u-ô skr. vrnôti (*vr-na-tt-tï)..
In illo autem:
• ̃ skr. yu-n-dk-ti ̃ lat. iu-n-g-it
quanquam.. *yeug- iam>indo-enropaea.' aetate pro <radîee' ba!be.Tbkfùr,- antiquam radicem> *yeu- statui oportet,- eui -g- suffixum additum",est;rcf: enim skr,. ydutij yuvati ,,iungit" (P. Persson, Wùrzélerweiterung, p. 16); cf. etiam cum iuxta.skr. yduii:yugdm, ,-u. sM.jigo (hoh.jho), got. "juic, ïat. iugum, gr. Çurov (et'.arm. ?ow>c), tum iuxta skr. yuyoti ,,seiungit£', yucchdti, gr. Xûuj; lat. Zîto :lit. Idûèiu ,,frang-o", Iduèau, arm. loweanel ,,soluere,, flissoltieré" got. -lukan, ags. Mc«w ,,elaudere"; skr. rujdti ,,frangit" (?). Ex ipsa *mew- radice igituiy in qua nullam breuiorem radicem secemere possis, nullum n- infixo praeditnm uerbrari ,oiiri poterat, sed e *mn-a- aut ex alia qtiadam forma. Reuera antem, cum in pluribus dialectis uerba extent quae bue reférenda sunt nullum indo-europaeae aetati necesse est tribiias ,et omnia buiusmodi uerba in unaquaque lingua separatim oriri .potuernnt.
` Significatio è germamois et letto-slauicis dialectis pràecipue eognoscitur, quae nasali praedita uerba formare non desierunt: pleraque enim ineboatiiia in eis linguis sunt,, quam. significationem comprobaht ceterae; neque scitur utrnm suffixum *-ske-, quod fere idem ualet, in quibusdam dialeetis usurpatum sit, infixum rtie- -n- in aliis, an *-slce- et *-n- suam quidque significationem 1 babuerint.. Armenia uerba denominatiua in -anctl omnia inçhoatiuam-uim habent: merjenal (*merji-anal e merj ,,prope"), Jieranal (e her-i ,,longe"), tkaranal (e tlcar ,,debilis"), barjvanal (e iarjr ,,snblimis"), etc.; huiusmodi uerba, quae ,aliquid .fieri" significant quantum libet informare poterant: Graeca uerba in -cevw pleraque sunt inchoativa: Mâvw (Hom. K 92; ¥258, cf. ''foi \449) KeuGdvuj (r 453) Xnedvuj (r\ 221) ioxâvù) – oibavetai (I 646, cf. cjibee, E 455) – KaxabapQâvw (cuius contrarium àveY6ipo(uai, sed KaGeûbeiv uerbi contrarium est èYpriTopévai, Plat. Phaedo 71 c d) Truvedvo|um -(cf. ttêOGouai) -r-; Favbcivo|.iai (cf. f)bo)Liai) etc. Immo et ea deno- minatina uerba in -aivuj quae non e stirpibus in -n- deriuan-' tur inchoatiuam uim exhibere soient (ex. gr. aiiaivuu, XeuKaîvuu, àjpiaivuj, etc.), quam e nerbis in -âvuu aceeperunt. Cf. etiam apud Latinos cubô accumbô; attulam (Naeuius, Pacuuras): tollô et apud Indos bhdjati ,,partitur" bhanâkti ,,frangit". Persaepe uerbum n infixo praeditum et .uerbum in *-ske- in una eademque radice extant:,
skr. Dfcchâti, zd. jpansaiti, lat. poscô u. thiod. forscôn
(got. hruskcm c *7ihis7eàn et *furslmn commixtum ?) got. fraïhnan arm. harçanem, cum -an- et -ç- (e *-«&-); cf. (h)ayçanem iuxta skr. icchdti, zd. isaiti, u. sI. jiskq, lit.. êfflcau, u. tliiod. eiscôn –gr. SpwaKUj: GôpvuTcu; zd. dvqsaiti (a uetere tralatore dbarët cxplicatum) lubentius *dvdrdsaiti legas, si r et w litterarum confusionem quamdam Avestae antiquis codicibus tribuere audeas nonnulli hû genetiui loco hûrô legunt, sed uerisimilius est hvqn légère iuxta gâtli. livang (cf. Mém. Soc. Mng. IX, 379) – lat. nzisceo, u. hib. commescatar: zd. minai, gr. jueÎTvOjai – skr. mûrchati u. si. mlïhnq skr. hûrchati hrunâti – skr. vcmchati, u. thiod. wunsc u. isl. unnan skr. yucchati lunâti (cf. p. 24) – • skr. rcchdtî, archati, u. pers. arasam: zd. drdnaoiti, skr. pwati, arm. y-arnem – zd. susaiti: gr. Kivéuu, kIvutcu zd. hvafsaiti u. si..mwq, u. pcrs. xsnàsâtiy, epir. yvuûctkuj, lat. nôscô skr. jdnâti, u. pers. adûnà, got. kunnan, lit. zinaû ni. tliiod. lûsche skr. çrnôti, u. hib. ro-cliluiniur – gr. êvOûffKw ̃ èvTUYXHvaj I-Ies. lat. Aiscô (cf. gr.' x<io"Kai) u. si. zmij, u. thiod. ginôn (cf. gr. xaîVUJ> è'xocvov) n. thiod. wascu skr. uncitti germ. hasclien: lett. Jcampu lit. tuzgiù: skr. tunjati. lit. blizgû, u. si. blïsk- germ. blinken – lit. driskaù skr. drnâti u. thiod. zusciu skr. dunôti – lat. com-pescô skr. prndlrti. – Cf. etiam gr. 9vr|0"Kw arm. meranim; lat. oblïuincor arm. moranam\ skr. ticchati, zd. usaiti u. si. svïnq, lit. flvintù et multa similia. Idem fere est u. sl. mrûznqti iuxta mrûzêtl quod lat. rubëscere iuxta rubëre; etc.
Haec duo igitur ncrborum gênera simillimas significationes habebant. Qxiocirca non mireris si iuxta lat. -miniscor et gr. jutjuv^cTKO) inuenias: skr. manuté, u. sl. po-mênq (rass. po-mjanû), got. ufar-munnon, gr. jjr)vûw (dor. fiâvûuj).
Skr. manuté (quod uerbum indo-iranicae dialecto tribuas si cum Bartholomaeo, Arische forschungen II, 161, zd. manaoprlS Y. 44, 5, cf. skr. manôtà, manotdra in Rgveda, hue refers) duobus modis interpretari possis: *menutai, cf. tarute, aut *mnnutai, cf. vrnôti. Frustra cnim contendit *-?/«-, skr. -â«- fieri Iohannes Schmidt uno exemplo nisus quod facile analogiae ope explices (KritiJc der sonantentheorie, pp. 180 sqq.): *janâti quod e *g1nndti oriri oportebat in jânâti mutatum est quia, cum praeter jiia- nulla permanserit buius radicis figura e qua *ja- explicarent, a secundum ceteras eius-
dem radicis'dietiones produetum est;. lit. zériklas, u. pruss. eb- sentliuns modo- figuraîu *gten9- séruaiierunt (nonsautemai. lnb. ad-gén-sa). Cur *-mm- skr. -anm- {ganmà), *-nm- sk<i\- amm(hanmds) fiant, *-nn- autenr skr. -an- si roges, satis erit memorare jatds {e rad. *gtend-) et dàntâs (e rad. quae simile quiddam habent. (Juando quidem pkonetica 'ratio non obstat-quin manuté e ^m^-nu-tai explices, uix dubitare possis alteram interpretationem omittejidam esse. Verbi tarute, tûrvati ënim simile alterum proferre non queas postquam Tcuru acute e *Tcrnu explicauit Wackernagel (AltindiscJie grammatik, I. p. XIX); oum vrnôti contra faciunt quae omnia enumerauit W. D. Whitney, The roots, verbal forms p. 213; neque tam raro uerborum generi tribni possunt tanute (= ravurai), sanôti (cf. âvO(ii, àvûu), fortasse etiam arm. hanem neduco, traho"), vanôti vanuté, hsanôti "ksanutè. Skr.' manuté idem fere significat quod lat. -miniscor, gr. jaiiLivrjffKoiuai
l.'Cïim accusatiuo, ,,commentatur" RV, IV, 1, 16 té manvaia prathamdm n4ma dhendh
et similiter I, 84, 15 IV, 5, 10 – VIII, 29, 10 X, 138, 1. 2. cum genetiuo ,,reminiscor, memini" RV, X, 2, 51 • yât pâlcatrâ mdnasâ, dînàdàksa
nâ' yajndsya manvaté mdriyâsah
agnis tâd dhôtâ Jcratûvid vijanân
ydjistho devân rtuçô yajâti
cf. V, 52, 15 VI, 47, 29 – X, 12, 6. Primae personae pluralis manmahe, âmanmàhi habentur (I. Schmidt, Kritïlc, p. 165), quarum multa extant exempla:
1." cum accusatiuo pleraque, ex. gr. EV, VIII, 90, 3 imd jusasva haryaçva yôjanâ,
indra yâ te âmanmahi
aut RV, V, 52, 3
marûtâm ddliâ mdho
divi ksamd ca manmahe
cf. etiam prdmanmahe et vimanmdhe.
2. cum genetiuo RV, I, 30, 21
vayâm M te âmanmàhi.
,V. sI. -ménq e -mçnq ortum esse optime uidit Zubaty, Archiv f. slav., phU. XV, 497. n., cf. russ. -mjanû, -mjdnes, u. boh. -manu, ,-inienes; u. si. -menq quod etiam profertur
e, dialecte 'sumpttmî est in qua -qn- non in -en- imniutatiïin est. Slauica uerba in -nel'o- maximam pârtemex indo-europaea lingua ducere non licet, ciun antiquitus, nasalis littera infigeretur, quod1 in sçdq, grqdq, zqzdq, ohrqstqr Icrqn'q (ef. Ttu-v-9-dv-ouai), vyknq (ex *u-n-k-n-e-), rqgnq, sqgnq, sqknq seruatum est. Sed uetera uerba, interfère nasalipraédita in uerba in -nR\0- itnnratata sunt: lit. fyundù (gr. iruveâvouai), u. si. bûnq\ lit. flvintù, u/sl. svïnq; lit. limpù (skr. limpdti), u. sl. lïnq\ lit. Minhù, u.^sl. JdiJcnq; lett. mûJcu (skr. muncâtï), u? si. muknq; ac'similitér pristina uerba in ']1-neu-: skr. dJirsnôti, u.- si. drûznq (cf. drûznovenû). Itaque-méw^ non ex antique *-mmne-, *-mnneducas,- sed e *mïn- (*mn-), quod in -mïnèti (iterat. -minatï) erat, suffixo -ne\0- aucto (cf. Schmidt, Kritik, p. 141). V. si: pomqnqii ,reminisci" aecusatiuus sequi solet, sed nonnunquam etiam genetiuus L. XXIII, 42 pomçni 'mi (Zographensis, sed poméni mq Marianus); cf. etiam cum jako: Math. V, 23 poménesi eko bratru tvoi jimatû nécto naty (Zogr.) uel absolute: Me. XL; 21 ji vûspomênqvû Petrû glagola emu' (Zogr.).
Got. ufar-m2tnnon in: Philipp. III, 14 paim dfta ufarmunnonds ,,rà fxkv ôtcïo"lu èTTiXavôavônevoç" et ib. II, 30 ufarmunnonds saiwalai seinai ,,Trapa[3o\euc(xuevoç Tijj MJUxti"- Hu- iusmodi ueiba enumerat Brugmann, Grundriss II 605, p. 978. Gr. \xr\v\iw (dor. nâvûuu) e stirpis athematieae ]uavS- tertia persona plur. act. utivùouci ortmn est uelut beiKvuu) e beiKVÔouffi (ef. beÎKVûui). Ea verba in -vû- pleraque ex aoristo informata sunt: beiK-vu- xadicalem partem beiK- ex aoristo beiK-cf- accepit; cf. £eux-vu- e levK-o- Kopevvu- e Kopeo~-cT- ffTpuuvvu- e (TTpui(cT)-o' KPE~taVVÙ 2L e Kpeuao'-o'- – 8opvu- e 6ope-' (eopelv) o\\u- ex ôXe- (o\é00ai) àpvù- ex àpe- (àpéffGai) TTTctpvûe irtape- (iTTapécrôai) – âjvS- ex àK-a cppa'jïlu- e cppax-6- =ô|uopYVu -ex ôfiopK-cr- ôpvu- ex ôp- (lâpro) ôuvOjlu igitur ex aoristo ô|ue- (u. Kûhner-Blass, Or. gr. II, p. 501 sub uerbo) et tTTÔpvû)j.i ex aoristo exope- ducas, quae aoristo-praesentia o uocalem in radice exhibent, uelut alia multa quae nequicquain abolere et ignorare omnes conati sunt (cf. Rev. bourguignonne, 1895, p. 220 et sq.) in ceteris exemplis in quibus o'ex u alterius syllabae effectum esse contendit Iohannes Schmidt (KZ. XXXII, p. 377), reuera extat r post labialem consonam ante syllabam ohabèntem; ex. gr. FopGôç, skr. ûrdhvds (cf. zd. dnhwa-,
4 DE AOlïISTO SIGMATICO ET FVTVRO
Aoristi sigiuatiei radicis *men- exempla fere omnia in indo-iraniea lingua extant; stirps *mans- indicatiui et subiunctiui, mas- optatiui est:
indicat. skr. mamsi, mamsthâs, mâmsta, amamxa, amamsata; gâth. manghl, vwngliû; zd. mqsta. gâth. malimaidi igitnr potius *mdnlimaidî legas; n post a excidisse parum mireris quoniam in pahlauica scriptura u e quo postea a factum est (ut optime perspexit Andréas) et n simillimis litteris scribebantur, neque in codieibus nunc superstitibus ulla earum pcrspicitur diuersitas (cf. Afém. Soc. ling., IX, 379).
snbinnet. skr. mclmsai, màmsase, etc. gâth. manghâi. particip. manhanô Yt XIX, 47 et 49.
optat. skr. masi- in RV, X, 53, 4 masîya magis placet etiam masïsfa quam mamsïsfa ib. VII, 38, 6
dnu tdn no jâspdtir maslsta
et masïrafa quam ̃mamsîrata ib. X, 37, 5
tdm zzo devâ dnu masïrata krdtum.
De mamsîmdhi et mamsîsthâs nihil decerni potest quoniam uersum incipiunt.
V. si. po7njei.sei quod semel in Psalterio inuenias legit
Leskien (eum -<jêitleTo>j pomj'qnqsjq (cf." 'tamen L Schmidt, Karitïk, p.» 141).. 1 Apud Homerum legas Z 160'
tlù bè 'xuvn TTpoiTou^èTtéiLirivaTO ;bî' "Avxeia
,icpinFrabirj cpi\6Tr|>Ti' "mfTifievat · quod posteriores' poetae imitati sunt; arriva reeens est;"èfxr|vaTo .ex *è|uavcrcn:p', explices, cûius av elementa è ncdvoucu eo tempore sumpta r-sunt quo ]uaîvojaai uerbi signifieatio •. nondum immutata erat. Huius aoristi indo-europaeae aetati -referendi nulla extat causa, quia- graeeorum uerborum in *-ye- uel' permanserunt uel informati sunt sigmatici aoristi. ·
^In ceteris dialeetis aoristus *mëns- neque snperfuit nequè superesse poterat quoniam tantummodo iuxta praesentia certi*'generis hniusmodi aoristi solebant permanere (ex.' gr. Iat. uëcà" iuxta praesens radicale ueho). • >. u Skr. mams- plerumque ,memorare" significat et praesentis manu- aoristus uidetur esse sicut EV/ I,' 84, 17 Tcô mamsate sântam indram Jcô dntû
cf. I, 84, 18 X, 26,, 4– 53, 4-86, 1-113, 10-. – Aliquando mams- aoristo potius ,,uideri" sfgnificatur: ib. I, 175," 5 gusmintamo M te mddo
dyumnintama utd krdtuh
vrtraghnâ varivovzdâ
mamsîsihà açvasâtamah
cf. I, 136, 7 – VI, 19, 7 VII, 34, 3. – Praesentium pari-, anu-manyate aoristi sunt. pari-, anu-mams- "(?V, VII, 59, 3 – V, 4&Jt – VII, 38, 6 •– VIII, 62, 11 – et AV. u. Whitneyi indicem). In Avesta ubi praesens manu- non extat, manh- nihil est nisi praesentis manya- aoristus, ex. gr. Y. XXIX, 10 azdmcîf ahya mazda pwqm men'hï pàourvîm vaëdsm cf. Y. XLIII, 4;,5,,7, 9,, 11. 13, 15, ex. gr. 4:' • at ]>ioq mdnghâi taxmsmcâ sp&7itdm 'mazda.
Futur'nm mamsyate recentius est quam manisyate quod in Rgveda semel legitur VI, 9, 6: l
Mm svid vaTcsyâmi kim u nû m'anisye. Futuro rarissime utebantnr vedici poetae, ut quattuordeeini modo exempla indieatiui ex RgTeda enumerare potuerit Avery (Veri forms of the Ftgveda, JAOS. X, 262)j pleràque
,in '-isya-. Plura exenipla'habet iam AfJîarvaveda'f^ostea au-tem^futurnin magis'magisque peruulgatnm est.et epicipoetie nulla forma liberius uti soient. Apud 'Indoieu'iiojiaeos contra tempus ipso uerbo non significari solebat, neque futuri ullum \nuenias cërtum uestig-ium ultra indo-franicaeproximam dialectum, le tto-slauieam, atque id ita, ut'balticae dialéctv tantummodo futuram habeant, slauica autem nihil ,nisi^ûnuin participium: by poste, cf. lit. bûsiu. – -Fnturi snfËxi.?içya- omnino nihil simile inuenias, quod non modo in, disyllabis radicibus extat Çbhavisyd- janisya-, sanisya-) sed plerumque etiam in monosyllabis (karisyâ-, gamisya-, dliarisyd-, naçisya-, patisya'[non disyllaba radix est pat- yed. %>dtma\, ynarisya-, vadisya-, sarisya-, stavisya-, svapisyd-, 7tCMMy~-). Vocalis -iin -jsya- eadem uidetur^esse quae in aoristi suffixo -is-; quae, eum et in zendica lingua maneat {zâvisi, gâth. civistâ) et in latina "(uîdistis), non pro i.-e. a sed pro i.-e. i Jiabenda est. Desideratiuum skr. mïmâmsa- (A V. arnîmamsa/nta, mimâmsamânâs, mimâmsâmânasya) hie memorare satis est, quoniam nusquam' alibi reperitur.
5 DE ITERATIVO
Iteratiui et causatiui praesentium radicis uocalem in indoiranica dialecto differre ostendit Delbriick (Idg. forsch. IV, 132); de slauiois uerbis eamdem differentiam exhibcntibus, cf. Mém. Soc. ling. IX, 143, e quo apparet in indo europaea lingua, duo praesentium genera extitisse:
causatiua *pOteye-
iterativa (uel potins intensiua) *jpôteye-.
In sanskritica lingna ambo genera eamdem aoristi speciem exhibent iter. janâyati âjîjanat, caus. svapdyati dsisvapat. De talium aoristorum causatiua ni, cf. gr. TreTttGeîv,. xeruxeiv, ireçveîv, XeXaxeîv, TeTjiieîv, Treq)pabeîv. In iteratiuis ,uero alia aoristi species indo-europaeae linguae tribuenda est, quam, quanquam nusquam satis perspicue seruata est, tamen discernere possis,- ita ut statuendum sit praes. *poteye- ,-aor. *ptâ-. Nouiiiillos enim aoristos in -a- exbibet graeca lingua: ëifrâv, exXâv, ëbpâv atque e deriuatis perfectis (ex. gr. Kéicjamca), praesentibus (GvaffKiu), aoristis (èîrpaGîiv) alios non paucos, statxiaSîKnâ-, Ttpâ-, likâ-, rjuâ-, bjaâ-, Gvâ-, Kpâ-. Latina lingua
quae- indo-europaeis- aoristis et praeseptibus-'promiscue utitnr niultàs stirpes ex, huiusmodi aoristis drtas habet, quales: indïcaAre," ë-dûcarre, laba-re,\tiïbcL-re, nà-scî (?). In. lituanica lingua uetus .-â-^aoristus praeteritum tempus omnium praesentiuni dédit quorum mera radix-stirps est: lëM-, lilco-, in slauica aoristum (et infinitiuum) omnium praesentium in -je-: zizdetu, jiïda >(zïdati) quibus stirpibus in -je- iteratiua uis nonnunquam inerat (cf. supra, p. 19). Lit. bùvo idem significat quod lat. erat. Quod huiusmodi aoristi in indo-iranica dialecto deficiunt non impedit quin eos indo-europaeae linguae tribuas; ea dialectus eniin non solum et miùta noua creauit et antiqua multa_"omisit; ,sed etiam non medium sed extremum locum inter dialectos occupai quare eius auetoritas 'minuitur. Ex aoristorum et praesentium colluuione orta est noua praesentis speeies: gr. kAôuj – ski1, tudaydti, prusâyâti, mathâydti,- grbliàyâti = zd. ggurvayeiti (u. pers. grbâya-) a in skr. Jwayati, zd. zbayeiti: e ceteris praesentibus sumptum est. Cf.'etiam ami.. mnam ,,maneo" (e stirpe *mnaye:); orcâm ,,uomo" (e *rugaye-), keam ,,uiuo" (e *g2iyâye-, cf. zd.jyâ-). –Radices in quibus e uocalem- una excipit consona persaepe id e producunt: lat. cëlâre – u. si. métati, lett. metât (Rozwadowski, Idg. forschungen, IV, 410 cf. Mém. Soc. ling. IX, 55); adde fortasse etiam gr. èxripâ (Ynpâw, Yfjpaç). Secundum eam formam fictum est u. sl. pominati ep<ymïnêti, qua re nihil est exploratius; e pominati orta sunt russ. pomm,- pominoic. Praesentis_($omez/e- (skr. damàyatï) et aoristi *dmâ-, *d°mâ- (gr. àjuâ-, ba\j.âZw, oa|uduu) colluuione explicari possunt *domcc-, *domâ-ye-: lat. domâre, u. thiod. zamOm, quae uerbi speeies in- graeca lingua et praesertim in balticis, j germanicis, italicis linguis perhibetnr; ex. gr. lat. procure (procâri), lit. praflav, lat. rogâre, lit. razaus lat. uocâre, u. pruss. wackitwei (cf. lit. sakaû) lat. fodare (Ennius), lit. oadaû –lat. îiorâre (cf. arm. Tcèray cum e ex elcer) lat. forâre (cf. antiquam formam uocali carentem u. thiod. borôm) lit. laièaù, got. -laigon lit. klausau, arm. loway ,,audiui" – lit. daraû (cf. gr. bpdtu, è bpâ-) \– u. thiod. warôm, gr. ôpâuu –^gr. iroTâxai (e *iroTe/e-, cf. indo-iran. pâtaya-, et Trrfi-) ̃ – ko\àl,\i) (cf. dîroKÎidç) ÔTTÔCai.
Radicis *men- causatiuum non extat. Skr. mânayati
^'bbnorare" cur "e uocâbulo. menas ,,honor" dermatuin essé'in.ûtias eas nulla'èst causa. Zdî mqn'âya- (id est' mânaya-) nusquam nisi in mqnaydn aJie yapa ,,eum^credideris" (u. ldcos apnd Justi, et ff, Tahmiïras/ 33), Y.» 49, 2 manayeitî subobscurumj est; l mânaya- e *mnnayar «perperam ducit Bartholomae, Grundriss der iran. phïl. (pp. 42 et 79), pumman- monosyllaba radix sit neque quicquam sit imde n exp lices; optimo iure cpmparauit Horn pers. mânistan ,,similem essë" (Grund-i riss der neupersischen- etymologie, n° 967) sed quomodo id uerbum e radice *men- pendeat non dicit.
Iteratiui praesens *moneye- nullum nisi in ea dialecto quae maxime ad occidentem spectat > inuenias: lat. ̃ moneô, monêre: de celtica forma, cf. Stokes, in' Fiek WortS, II, p. 210.
• Ne lat. monêre causatiuis addicas uerbi species obstat .causatiui enim^speciem seruauit sôpïre, cum o produeto et suffixo (cf. u. si. gasitï). Quod ad significationem pertinet,L facile euincas eam~ a skr. manuté, gr. >n|uvij|crKUJ, pol. pomionq minime alienam esse, quae omnia uerba nemo unquam causatraa esse contendit.. Optimum exemplum habet Pla^tus, Capt. 396 quae memini mora mera'st monerier. Ceterum ,,iteratiunm" nomén quod e slauica grammatica sumptum est ne in slauicis quidem linguis propriam eorum uerborum uim exprimit, sed uel potius ea ^intensiua" nomines et saepe nihil nisi actionem quamdam durare sig'nificant (Uljanov, Znacenija II, -p.. 20 et pp. 132 sqq.). Velut Latini monere aliquem, monere aliquid atque etiam apud Platitum ut moneatur semper seruos homo officium suom (Stich. 58) habent Graeci ÙTro|ai)Liv)J|O'Keiv ti, TJTtomiLivriffKeiv ̃nvd, et iJiro|ui)av^|O"K6iv nvd ti; dtiplexenim accusatiuus causatiuorum non proprius est neque unquam fuit;, de skr. gâs- cum duobus aecusatiuis, u. Gâdicke, Accusativ im veda 270 et Delbrilck, Vergl., synt. I, p. 384 sq. Cf. etiam docere aliquid, aliquem fit aliquid aliquem et bibâffKeiv Tl, riva, et Ttva Tt. In nullo eius speciei latino iierbo causatiuam uim demonstrare queas: fouêre (cuius i.-e. o ante u e ghw ortum non in a mutatum est), cf. lit. degù • "foueo". et skr. ddliaiiy radiée *dheghw- non solûm uri sed etiam urere signifieatur spondëre, tondëre et praesertim nocëre "iteratiuam" uel jjintensiuani'' uim habent, non causatiuam toirëre (cf. TÉpffouai) e *trsê- ducere et pro faetitino habere possis (de
lniinsmodi factitiuis cf. Uljanov, Znacenija I, p. 278). Duplex accusatiuus et cum aliis qnibnsdam iteratinis usurpatur: celâre, rogâre, condônûre.
Cum uerbi monëre perfecti et participii declinatio eadem sit ac plerorumque uerborum in -ère et post radicem uocalem brenem quamdain exhibeat (monuî, monitus), non liquct quomodo id uocabuli Monëta (Iûnô Monëta) ueriloquium comprobes (luod apud Ciceroneni, De diu. I, 101, euoluas; e monendo nullura participium *monêtus ducere possis; si quis enim uiëtus proferat, facile respondeas id participium recentius esse et antiqui *uïtus locuni occupare, quod e uocabulo ultor cruas et e uerbis iiïtare, in-uitâre, ë-uîtâre quae pro iteratiuis uerbi uiëre habere queas. Proprii iiominis deae cuiusdam nplebeiam etymologiam" factam esse nemo miretur.
E monendo multa sunt deriuata latina uocabula: monitio, monitus, monitor, monitôrius (onmia e participio monitus), monumentum et sine uocali post n: monstrum mostéllâria. Monumentum e monëre monitus uerbo exortum esse demonstrant et o uoealis radicis et uocalis post n seruatâ; Varro monumentum e monendo ducit, De ling. lat. VI, § 49 et sic définit: “ cetera quae scripta ac facta memoriae causa Monumenta {Monvnienta F f) dicta". Media uocalis plerumque u sonat ante labialem consonam quam excipiunt uocales ë, â, o, û (non I) si in antécédente syllaba cxtat o uel u: doeitmentum documen, uolumus, occupa, nuncupô, genêt, auciipis (ex *awicapes), contubernâlis, contumëlia; cf. tamen Hectiba, tegumen, quaesumus.
Monstrum e monendo suum o accepit; suffixum -stro- e claustro, Tiaustro explicauit Osthoff (KZ. XXIII, 313 sqq.); monstrum tantumniodo de ,,re mira, diuino prodigio" dicitur sed pristinam significationem tam artis finibus non contineri e deriuato nerbo monstràre (imperfectiuo PI. Cure. 299) et cominonstrâre (perfectiuo: ib. 301) maxime elucet: monstrum igitur id est quo aliquid monetur.
Ipse iteratiui aoristus *mn-â- in graeca lingua non permansit, sed ex eo deriuatum praesens et uniuersa decliliatio ex co praesente ducta qnaeque uocabula ex huiusmodi uerbo exoriri potcrant: ]uvû)O^ai (|uvaojaai), (avriffOjLiai (]xvr\auj), è)ivno"âlunv (è'uvnffa) |Li€(jvii|Liai (u. Kiilmer-Blass, Gr. gr. § 200 anm. 4)
èliv-f\c6i}\ I; – -]uv^crK6Tai uiuvfiffKOfïdi, luifxv^ÔKUj' "(aéol. fiiix- vaiffKU))' –- jLivfijuct, juvr||uuiv,(dor. |uvd)LHJuv magistratus"nomen),|uvr|jur),- uvrjjuôcfuvov, /.ivrnuoaûvri, juvriueîov, |uvr]uoveûu) (|uvï]|uévei)juct etc.) • 'uvnoiKaKOç – uvriffixâpn •> f|bovr| – |uvfjffTiç, à|uvï]-' ffxîa, àuvnffjéiu, dor. a^vâcTTOç' – nvîiffTrjp, |uvr|O"Twp, |uvr|crreipa – uveîa. 1 < t < Denominatiuunruvaouoa ,,procus sum" (<s.*gmnâ- ,,œnliei^, cf. u.> si. ëeniti) e primitiuo uvaojuai optime separauit^Osthoff KZ. XXYI/326 – cf. Solinsen' KZ. 'XXIX, 102. De aioeilibus seu productis seu, correptis apte disseruit G. Scliiilze, Quaest. epicae, p. 367 sqi", cf. prinaitiraim bpdw (ib.365) sed denominatiuum tijuSoi (rljndcriu) in quo uelut in omnibus eiusmodi praesentibus a correptum est seeundiira denominatiuiun cpiKéu}, qpiXfiCUL». Praesens *mnâ-ye- ex aoristo *mnâ- non solum a G-raecis eiFectum >•• est 'in *|uvâ(/)e- sed etiam ab Indis esse informatum uidetur: optat. pratyâmnâyus (Rgveda jpràtiçâJehyà)', mnàyate passiuum est; de *mna- aoristi ceteris sanskritieis uestigiis, cf. BeeKtel; Hauptprobleme, p. 210; aoristi amnâsisus et éjuvriodur|v eodem modo informati sunt.
Mediù terminationibus auctum uvâ-je- genetiuus sequitur et ,,1'eminisei" eo uerbo tum significatur: B 686 à\ oï y- où iroXéuoio bucrrixéoç êuvuiovTO ef. >skr. manuté, ,u.' si. pomènq, lat. reminiscor et m'emint. Perfectum ^éuvruuai ,,in mente habeo" etiam acensatiuus sequitur: I 527- l `.
ué(nvri|Lioii robe Fépyov ifû) Trd\ai outi véov ye.
diç> r\v. èv b' ùjuîv Fepéw trdvTecrcfi qjiXoiffiv.
Actiui termina'tionibus auetum |uvâ- factitiuam uim exhibet; aor." ëjuvr]ffa, Y- 211
· èireibr) TaOxd )i' àvé|uvr|ffaç
praes. niiuvriffKLu, 5 167
âXkà 'FéioiXoç ̃
TTÎve, icai ctWa -rrapèH .ueuvuûjaeGa \xr\hé )ue toûtuuv uiuvrjffK'' fj yàp 0u,uôç èvi o"Tr|Geo"o"iv èuoîcîiv
ctxvuTai ôuTrqTe tiç ]uvr|cr^ KEbvoîo FàvaKxoç.
fait. uvr|o*u); 0 31 tiîiv a' aunç» uvricru). Praesens juvi^crKerai, id est uvâ-ï-o"K6Tai? praesentibus Gvrjcrictu, KXnipKoi et GpdjcrKoi simile est, in quibus, quanquam ex, aoristi stirpe ducta sunt uelitt pitXio"KOjuai ex êpfuuv, snfSxum -crice- athe-,
m'atico'-sufnxo '-i- addituni- est uelut ï&mini-sèor et zd, yr-i-sanexpergisci" cf. eùpi-cfKUj, eupri-7%- ôcp\i0KdviiJ,-oôqp\ri^»TT-ffTephCTKuj, ffrepr)-– Ku'î-ffKUj^KUTi – r à\9i-cTKU) (?), &X0T1- et âXî-cTKÔiLiai, àXiu– ~ènf3Xio"Kuu, ànfîXuK Plenunque non illo-]uv(|CFKeTai sed i êduplicato |iiuvi||O"KeTai uti solebant Graeci; cf. non soltim kikXij|CFkiu,> âpapiffKuu -(aor. fîpapov), > c(Tracpi0Kuu (jaor. fîiracpov) .sed etiam.bibàffKUj (cf. lat. discô).? bibpdffKuu (ex aoristo -ëbpàv = skr. -adrâon), TriTrpdcrKUj (eiaorïsto*irpâ-), pipp(X)(ïKui'(ex aoristo ëppujy), YijvÛ)O"kuj* ex è'fvujv, .xpajcricai ex aor. Tpœ- quem e fut. Tptuffuu, -praes. Tpuûuu (cf. irXww ex 'IiïXujJ eraas, ̃ TmjffKonar .et XiXaioum, TiTCiivuj, vîoo'ojiai. De eius reduplicationis origine nihil satis constat, quae praesentilbus additanonminquam uidetur esse. Sed cum ea omnia iam Homeri aetate perfecta extent et ceterae' indo'-europaeae dialecti nix unam aliamue simileroî formam praebeant, minime placet de tam incerta re' dissérere.
'L Praesentis *moneye- (lat. moneô) et aoristi *mncL- (gr. fxvâ-) colluuione effectum est *monâ- (*mo7i&ye-);. '] u. thiod. manOn (ags. maniarij, cuius exempla habeas: Otfrid IV, 30, 16 manôt inan thés, Tat. XI, 3 inti gimanôt intr.oume ,,et udînonikis in somnis". Verbi manôn ui formonên ,,obliuisci" in formanën plerumque mutatum est. -.De deriuatis mammga, firmanôd, etc. nihil est memoratu dignum. 'lit. -manaû, -man^ti, tantummodo in compositis: {-manaû ,,ïcli verstehe" (cf. imanùs), nu-manâû nich merke", uè-mdnaû ,,ich. ersinne eine handlung", etc.; de uerbi lett. nianlt ,,animaduertere" propria ~ui u. Uljanov, Znaôenija II, p: 22; cf. 'lett. maneTeUs ,,gaxikelwerk". Hue referenda sunt lett. atmmîa, izonan'a, lit. sumania ;,eonsiliuin" (Leskien, Bïldung, p. 313) et uerbuni, mqstaû. In arm. imanain ,,intellego", si i- praefixum sépares (ef: y-'arneni ,,surgo. y-argeni ,,honoro", y-ardarem ,,orno", etc."), restât -manam quod e stirpe *mdnâ-ye- nel *m°nàye- ducas. Sed cum simplex *manam non permanserit et 'praefixo i- in ceteris uerbis ante uocalem uti soliti sint ut i uocalis conson'a- y- fieret, Arnienii imâiiàm ut im-anam intellexerunt et aoristum wîaçay, imaçaw informanmt; nnde exortum est animaç ,,inintelligibilis". Cf., etiam imast (imasti, imastiw) ,,mens; eogitatiô, sapientia" (cf. owrast ,,negatio", owranctl; ar-agàst ,,ueliuil" aganel), hnastown ,,intellegens", etc.
Iuxta baltieunï ̃ *maniti non nieinoraire^ non possis subobseurum uocâbuluni skr. < ma/nïsâ (manïsin-) cf. r enùm in skr. 'agràbMt, grdlwtos? u. Bartholoniae, JStudien II, -170<sqq. Eà duo ixoeâbula qxiae, simillima sunt debilem ràdieis'figîiram exhibent: r^isâ-, rjïsin- et pûrîsam ,,hnmoru; purîsin- ,-(ef. lit. pjfe-fundo", arm. halem ,,liquefaeio".?); de -ara-vin skr. manîsâ, ef. çamâydte iuxta gfbTiâyâti, musayciti,_ maihayâti, etc. (u. infra p. 49). Skr.i manîsâ > neogitatio, preces, sapientia" instr,ximentalem in -a saepe accepit, qui uocabulomm in -y a et -ta esse solet; KY:"I; 61; 2
l', ̃ indrâya Jirdâ mdnasa manîsâ
pratndya pdtye dMyo marjayanta.
V. sL méniti j^memorare" e *moniti explices iuxta mïnèti; ef. visèti, vêsitij vûskrïsnq, vûskrèsiti; mïgnqti~ -mèziii; 'lit. stimiflti, u. si. mèsiti\ ef. etiam pomènu, pomïnèti svètu, svîtéti; cvëtû, t cvïtq; etc. quorum secxindum analogiam informatum est céstiti e ëistû. Sed, fortasse etiam conferendum est germ. oeeid., *mainjan ,,memorare" et ,,cog'itare'£ (u. tliiod. meinen, u. sax. mênian, ags. mœnan)\ xi. Mb. mèin addidit W. Stokes, Bezz. beitr. XXI, 131; prâkr. m,efta,ti etiam'allatxun est (cf. "Wackernagel, Altindische, grammatik 1/ p. XX) quod alii e *manyati explicant. De eis omnibxis nihil satis constat;^ uix tamen doctissimo uiro Noreen assentiaris contendenti in multis r adieibus ei iuxta e inueniri, cuius rei multa quidem exempla attulit, sed ea pleraque minime perapieua et .-prorsus incerta (Abriss,\ ;p. 212 sqq.); ex..gr.,got. greipah et skr. grâhayati, u. si. grabiti non apte eonferuntur quoniam germanico uerbo est p (e b) et sanskritieo 67i. Quae cum ita sint suspicionem non obruas germ. oeeid. *mainjan e *manjan mutatnm esse, adieetiui *mainiz (g'ot. g a-mains, cf. lat. conz-munis) ui; de significatione cf. lat. eom-mûnicare qûod xierbum fortasse imitati sunt Germani a quibus niultas latinas' dictiones sumptas esseaeeepimus et ree. germ. mitteilen. De tam obscura re quicquam pernieiter contendere non "deeet. Denique propter signincatiomssimilitudinemu.p131ss.menentwey (Cat. I; id est minintwei) hic memorare iuuat in tlîou ny tur sclian emnen twaise deiwas ny anterpinsquan menenttvey ,,du soit den namen Gottes nicht unnutzlieh fiiren"; cf. prei maian pominïsnan (Enen.41) ,,zu meinem gedeebtnis" (minisnan
et m&nisricbn Cat. II;1 men-isnan et menissnan Cat. I). Ea estnoua baltiéaruni linguarurn inf ormatio. ̃»̃ • v. a i" l '»
6 DE PERFECTO
-Perfecti *memôh-, '*raeTOM-i,,aliquid' cogitarë, 'et* in mente habere" uestigia ,in omnibus dialeetis seruata sunt hi.qtiibus omnino perfeetunp non uelut- in letto-slauica dialecto fatque in armenia obrutum est: -x < ̃ VQd.mamndte (RV, VII, 31, ri),parimamnâtlie (ib.VII, 93,- 6) zd. mamne< (fr.^Tahmuras- 26 et fortasse 46), mamnâite (Y. 13, 4), mamnust (participium; Yt 8, 39)'
honi. ixéiiova, |ué|ua|uev 7^ iLié^affav -5-1 |Ae]na('F)u5ç
lat. merninï, mémento
u. Mb. (vo)ménar; casu apieem defieere in 'dérmenmarni "obliti non sumus" Ml. 64 à arMtratur" G. ûottin' got. -man, inunum..
Quorum ne "unum quidem in eis dialectis fomiari poterat et fere omnia contra analogiam in unaquaque lingua sunt ita ut ex indo-europaea lingua 1 du cenda sint. '.<••̃̃ <, E graeco |iié|Liova et zd. mamnfis' eliicet actiui terminationès non defuisse sed et significationis eauàâ et eetero'rum huius radicis uerborum analogia medii terminationes 'in indo-iranica dia-' lecto aetiui terminationjim locum pristinum ..occupasse; cf. etiam u. hib. (ro)ménar. •
Perfectum skr. mamnê, cuius duo' exempla modo in Rgveda seruata sunt/'expulsum est denuo formato mené (secundum yemè, sedés, sepus, seJiânds). Signifleatio eadem est quae praesentis mdnyate, perfeeti propriae uis ratione habita; ËV, VII, 31, 7 maliâm utâsi ydsya te \.r dnu svadhâvarï sdh'ah | '.̃
• mamnâte indra rôdasî
cf.' dnumanyate ib. IV, 17, 1 x1 r • tvdm màhàm indra tâbJiyam ha Tcsâ a dnu ksatrdm mamhdnâ manyata dyaibh < Yt 8,39 yasamaide :• mamnûs- paiti sntae •< ,,nous sacrifions ;».f dans la pensée d'arrêter (J. Darmesteter), ` Hom. |ué|uova proprie significat ,,|uévoç';habeo" ex.'sgr. 314
t. ïva TTaùcro)j.€Vf âfpio^ avbpa' ôç bf] VOv-Kpotréei fxéjuovev b" ôté Ficf(F)a 9eoîcriv
et recte interpretati sunt uéjubve GéXei, ôpiuci, icapxepeî, ̃repoGujueÎTai; K 235 xàv iikv br\ Ixapôv y' aîprjcxeai fiv k' è6é\r|ff6a
cpcuvojuevuuv .xôv'iCÎpicrxov, éirei juenciacfi tê tcoWoî. Sed persaepe etiam ,,uieclitan" aut ffaneo-galliee "avoir l'intention fde"sigmficat; TT 36"
•mîiç 'ixéfxovaç ttô\6)u.ov KaTairaûcTeiuev àvbpiùv
aut cum subiunctiuo H 435
ù i bixQà bÉ jnoi Kpctbûi |ue)aove qjpecriv op)LiaivovTi il )uiv Cujôv âovTa )uâxr]ç âno baKpuoécrcrriç
6r|u) -dvapTrâgaç AuKiiqç èv iriovi 5r|ju.qj,
"H F' fîbri ûttô xePffl MevoiTidbao bajuàcrcruu..
Participium |ue|uauuç nfxévoç habens" absolute usnrpatiu1 in permultis locis (èmuenaiùç in omnibus) ex. gr. H 24xiiTTe crû b' au )uenauîa; Aioç Q\>xcne.p Me^âXoio,
,flX8eç àir' Où\Û)^ttoio, yLéfaç bÉ ae Ouf^ôç âvfÎKev; qui usus Iliadis fere proprius uidetur esse; uel cum, infinitiuo (plerumque nàxecr6ai), E 135
Kat Ttpiv irep 9u|irjj ju.e(j.ad»ç Tpaieocn |aâxeo"0at,
br\ tore niv xplç TÔffffov €Xev névoç, ujç TE Xéovxa,
142 crôxàp,S émiejuadiç PaGériç ègdWexai aù\f|ç iïiç |aeju.aù)ç Tpâiecrai juifi xpaxepôç Aiojur|br|ç
raro etiam participium genetiuus sequitur, uelut 655 "Euxopot Koti (nejuatîixa nàxiiç o"xricfecf8ai ôiu
P 181 â\K.r\ç |uà\a irep (neiuaLÙxa `
cf. P 185 |rvricrao*9e bè Ooûpiboç àXKfjç.
Productum esse a in lueiuceôreç minime mireris quoniam iue]uaoxeç participio in dactylico uersu uti non possis; ea quae de juemSuÎjç TT 754 disseruit G. Schulze Quaest. ep. 366 n. uix comprobes.
Lat.,memte(cuiusperfectiuum est tiommeminï) pecnliarem in latina declinatiône locum obtinet; quae enim perfecta Latini habent eis pro praeteritis uti soient, neque pristinam-perfecti uim ̃ obseruant. Meminî contra eam uim etiamnuno clarissime praebet ae praesentis minière ita fungitur ut infinitinns meminere (u. Ârch. f. latrj,exic. X/ 10): et participium, meraOTeras (quod memorat Seruius a Plauto usurpatum esse et Mil. 888
restituit L. Havet) ficta sint cf. ôdî, coêpî (cf. coepiô, PL Men. 960). Plerumque meminisse significat ,,aliquid in mente reuocatum haberc", aliquando etiam ,,memorare'' ex. gr. De bello du. III, 108, 2 eumdein Achillam cuius supra nzeminimns omnibus copïis praefecit. Cum ea sola singularis persona quae perfecti terniinationeni non nuitatani sernauit medii terminationem exhibeat, niininie mirum est latinnm perfectum nusquam o uocalem habere sed ubique radicem nocali carere (u. V. Henry, Gr. comp. du gr. et du lat. § 292), ex. gr.: tutudl. skr. tutudé dedi, skr. dadé stetî, skr. tasthé pupugî – pepigi – tetigï; or in meinordî ambiguum est, se in peposcl nonum on in spepondt, totondî e spondendo, tondendo sumptum est (Lindsay, The lat. lang. p.496sq.). Perfectum igitur meminï e *memanei, :mem°nai ducere uerisimilius est quam e *memonai.
Qïiauquam in ceteris rébus perfecti et infecti uerbi modi et tenipora simillima suut et cuique infeofti uerbi tempori respondet simile qnoddaiii perfeeti, infectum nerbnm tamen iniperatiuuni liabet et participium quae in perfecto nulla sunt, id est: m infectum uerbum perfectum uerbum
E I. indicatiuus
K praesens scribo scripsi
̃ futurum scribam scripsero
̃ practeritum scribebam scripseram
K II. subiunctiuus
̃ praes.-fut. scribam scripserim
K praet. scriberem scripsissem
m III. infinitiuus
i praes.-fut.-praet. scribere seripsisse
B IV. imperatiuus
̃ praes. scribe –
M fut. scribito –
m V. participium
K praes. scrïbens –
p Attamen perfecto-praesens meminï imperatiuum liabet mementô, non praesentis quia ,,perfect-um imperat nemo" (Varro, De ling. lat. IX, § 101), sed futuri, quae imperatiui speeies et in perfecto uerbo sua significatione non caret. Participium huius perfecti esse memor adiectiuum acerrime perspexit Michael Bréal il.
(Mém. Soc. ling. VIII, 45), quod uulgo e radiée *smer- ducere soient; *memnor- cnini e *memnus- quin ducas nihil ohstat: *memnuses uidelicet *memneris fieri oportebat, cf. socerum, ski-, çvdçuram; sed u e noniinatiuo seruari poterat, cf. corporis cum o e nominatiuo corpus; et rnrsus noiniiiatiuus o accepit e genetiuo prioris 2( loco; *memnor- quod plionetice permanerc oportebat (I. Selnnidt, Kritïk pp. 131 sq.) in memor- imnintatnm est ut reduplicatio clarius appareret neue participii et ipsius perfecti *memanei similitudo prorsus obrueretur. Cum autem ceterorum participiomm perfecti iacturam fccit latina lingua, memor quod sematuin est adiectiui îminus accepit, nec tamen praecipuas uerbi meminï constructiones non seruauit (u. lexica). Ex eo dueta sunt memoria, cf. ualentia e participio ualens, constantia: eonstans. etc.; memor cire, cf. frequentare e participio frequens; memoriter; etc. V. hib. mén- in -ménar (ex. gr. doménar ,,opinabar" Wb.3c, 8) non e *memn- ducenduni esse sed analogice secnnduni -gên- in ro-génar ,,natns sum" et in ad-gén-m ,,cognoni" infonnatum docet Strachan, Trans. phïl. Soc. 1891–4, p. 227. Got. man "bOKW" mumm (et gamari); u. isl. mon ,,nieniim" mitno; ags. mon, munon (de jemunu, jemynest, etc. u. Hievers, Angélsàchxische grammatïk § 423, Anm. 2) praeteritopraesentia sunt uelut lat. memini; in eis igitur non e productum inuenias sed -un- ex *-°n-: cf. got. sleal, sltulum; u. thiocl. mag, ?nugun; ags. jeneah, jenu^on. Tertiam pluralis personam munun ex aoristi athematici forma *m°>i'Ât ducas, qua effectum est reduplicationeni abici secundum loait, witiin (cf. skr. véda, vidûs\ gr. Foîba, Fiffâcrt); was, wesun (cf. arm. gom ,,sum"); cf. etiam ion. (F)oîKa; de gernianici praeteriti pluralis formis ex aoristis exortis niemores: got. Inihwun, cf. skr. rlkthds, lit. lëJemi – Intun, cf. skr. bliet Imsun, cf. skr. qjusran waurpun, cf. skr. avrtran budun, cf. skr. àbudhran – u. thiocl. ruzzun, cf. lit. rc'mdmi, skr. rôdit.i got. bundun, cf. skr. badhânds paursim, cf. skr. trsânth ludun, cf. skr. ruhânas- u. thiod. zigun, cf. zd. disyât, skr. 3am plur. diçanti (unde diçdti) et alia non pauca. Ea praeterita contra in quae non confluxerunt perfectum et aoristns reduplicationeni seruauerunt sed uocalium mutatione ,,ablaut" dicta carent: got. liaïhait. De e produeto ante unam liquidam uel nasalem in got. berun, qemun, etc. iuxta bundun,
wav/rpun cf. ïit.> gëriau, sémiau iuxta sirgaû, lindaù\ tàlia quaedanû ex usu radicum in unam mutam -consonam exeuntium. comninni dueta. nidentaresse: ^got: setum, cf. liVsédmi etj. lat. sedi;'G quibus imitatis exorta sunt cetera; praeteritopraesentiaiTauteni," cum proprium locumu occuparent,, .pristinae declinationis nonnulla exempla seruauerunt. – < Praeterito-praesenti m»' informatum est ipraeteritum' ,,debile" wmwcita; ex. gr. cum genetiuo, .Math., XXVI, 75 jah gamunda Pditrus waurdis Jesuis. "E uerbo deriuata sunt ags. mynie ,,purpose, desirej loye" et jemyne ,,memor" u. isl. munad(r), mnnoâ, ?,wonne" (de suffixo. u. Kluge, Stammbildungslehre § 135); etc.
APPENDTX DE GRAECO iiiaveâvuj.
~< '"¡ Eamdem radicem *men-, consona -dJi- anetam (P. Persson, Wurzelerweiterung p. 46), exhibent graecae dictiones: ,|iev6- in uevGripiv cppovïiç – juevSiipiô) fiepiuvriffuj b\a'TâSoi- – ]uev6r|paiç ̃ p.€pi|u.vctiç. ,“, i ̃- |ua0-: aor.sè'|ua9ov – |uaôr|- in |ua0r|(ro|uai, itieiuàGriKa; |ua6riTâç;, jadôriaiç,; }xâQr]\xa, iia%x]Tr\ç, etc.
Praesens, |uav6dveiv"ex aoristo inaGeîv exortum est; "cf'uYxàvLu e *tuyxuj et *xuxctvuj iuxta xuxeîv; uide de huiusmodi praesentibus quae disseruit Thurneysen, Idg. fovsch. IV, 78 sqq. De -dh- consona radici *men- addita/ cf. hom. KaTabpaGeîv, att. Kaxabap9eîv (unde praes. bapGdvuu exortuni est) iuxta skr. nî-drâti (*-dr-â-)? u. si. drêmljq, lat. dormiô. 1 Vocali e carentem radicis speeiem etiam in got. mundon ds. ,,ffKOTTeîv" habes (mundrei '(Tkott6ç") et.fortasse in gall. mandu- (H. d'Arbois de Jubainville, Noms gaulois ]}. 127 sqq.), fmondli- in.lett. mûst ,,erwaehen", mûdu. – Cf. adiectiuum u. thiod. muntar, lit.'mandras, man&rûs (stmufldras, mundrûs), p. si. mqdrû, quod locuin obtinet quem iuxta *ménos obtinere posset i.-e. *?ww7'os; u. thiod^ muntar uocali e carentem speciem exhibet quae adiectiuorum in -ro- esse solet cf. u. si. Midrû, lit. Tjudrùs – gr. micpôç (de significatione cf. gerni. bitter, lit. Jcartits), u. si. pïstrû (au ttoikîXoç). Lit. mandrùs, n. si. mqdrû contra analogiam. sun t, sed cf. got.- iaitrs: n. thiod. Mttar; u. thiod. Jieitar: skr. citrâs et, quoque u..sh7sratukû (lit. Jcartùs), vratukû, gr. ôxu-pâç, etc. Quod ad skr. mândati ,,iuuat", mandate ,,gaudet", mandrds ,,iucundus'\ attinet, signifleationimis
abliorret qunth ut ea cnni gr. juavGdvuj, etc. coniungeîïïuiesse conteudas.
Zd. Mazdâli-, skr. medhihsi- ,,sapicutia" (et médhiras ,,sapiens"; de uocabuli medhâ(s)- dcclinatione, u. Lanman, JAOS., X, p. 552) non semel e *mndh-to#- dnxerunt docti homines, e quo tamen skY.*nuiddhan- habeas, sed nullum medhâ{s)-\ cf. enim skr. addhâ, u. pers. azdâ ,,monitum"; imper, addhi, daddhi, viddhi, cïkiddhi, mamuddhi cnm skr. -dclh- inxta iran. -zd- uelut skr. -tt- iuxta irau. -st- (skr. uttavid-, zd. ustmna-); skr. defa' ,,da" et dhehi ,,pone" e quadam analogia nata sunt, fortasse ex *ehi (edhi ,,es*'), uel si quam aliam statuere malis. Zd. mqzdazdûm ,,intellegite" (Y. 53, 5; cf. mvnca dahlyâi Y. 31, 5) e *mans- et da- tbrtasse ducas uelut zraz-dâ e *zrad- et dtf- (skr. çrad-dhâ-, lat. credo), u. Caland, KZ. XXXIII, 461 yaozdâ- ,,pnrificare", u. Bartliolomae, Grundr. der ir. pliil. I, p. 148; aibiçjairyûdaipe et paitiricyadaipe (Y. XI, 17 G. = XII, 2, 3 Sp.; u. J. Darmesteter, Traduction), cf. etiam zd. mqz-dra-, humqzdra-. Skr. igitur mandhâtd, acc. mandhâtdram, ,,pius homo" e *man(z)-dhâtar- duccudum est. Vocabulum *mans- nihil est nisi ind.-ir. *manas-, i.-e. *menejos-, suffixi -e/os- uoeali careus (Wackernagel, Altindische gramrnatïk, I, p. 77).
III DE NOMINIBVS
Hic tautummodo de eis uoeabulis disserenduin est quae ex ipsa radice *men- informata sunt, minime autem de eis quae e uerbo quodam sunt deriuata; illa omnia iam indo-europaea aetate existebant, cuni in recentioribus dialectis uocabula nulla iiisi e uerbo aut ex alio uocabulo creata sint. Indo-europaei e radiée *men- et suffixo *-men- stirpem *menmen- duxerunt, quam seruauerunt skr. mtinma, u. Mb. menme; id *men-mennon magis e uerbo pendet quant apud Latinos prima persona amâmus e secunda ameitis uel infmitiuus amàre e participio amcïtus sed aequo iure nomen *menmen- et ncrbuin *m°nyecommuni parti, radici *men-, referuntur, uelut lat. amâmus, amâtis, amure, amtttus communi parti a/mû, Graeci contra idem suffixum uerbali stirpi ywà- aptamnt et \xvâ-\xa informarunt uelut cpi\r|-|ua e qpiXti-; similiter Latini e uerbo moneô, m.
monitus (inxcriiiit monumentum; quae omnia recentius informata hic respiciendi non est locus.
Hornm uocabulovuui quae ex ipsa radice ducta suut nonnulla suam pristinam uim semanernnt ex. gr. skr. menas, zd. manu, gr. ^évoç alia autem uerbalem quamdain uim acceperunt atque pro participiis (skr. matds) uel pro iufinitiuis (lit. mintï) usurpari poterant; alia cuin uerbis minus arto uineulo coniuncta sunt, ita tamen ut uerbalia praefixa acciperent, ex. gr. skr. matis prdmatis, prdmanyate dtimatis, dtimanyate dnumatis (zd. anumaitiS), dnumanyate, etc. Praefixa nocabulis addita in omnibus dialectis inuenias, et fortasse iam indo-europaea aetate sic usurpari coepta esse credas; sed pleraque talia exempla in dialectis separatim exorta esse uerisimile est. Ea uocabula quae uelut skr. manyas, punarmanyds ,,rursus memor" et mananam ,,cog'itatio" (cf. Lindner, Altind. nominalbïldung pp. 39 sqq.) facile in sua dialecto explices neque in aliis dialectis habes neglegere decet nec de subobscuris uocabulis qualia sunt ved. mananâ, manânâih) hic disputandum est, quae indagare vedicarum rerum scriptoris est. Similiter utrum u. si. mysll radici *men- addiceve oporteat annon non constat, quod fortasse e *mon- et suffixo -sli- ducas (cf. u. si. gqslî [e *gqd-slî-], jizraslï, jasli), -on- in *-ûn-, -;<ante -si- mutato (?); e quo lit. mislïs ,,cogitatio", mislyti (et m(slë ,,aenigma") esse sumptum uidetur cum uocali i, non y propter minti (?); quae omnia in ambiguo relinquere decet, cum indo-europaeae grammaticae non référant.
1 DE NOMINIBVS RADICALIBVS
De i.-e. thematico *mono- haud sine causa ambigi potest cum simplicis uocabuli uestigia fere nulla extent et composita cum praepositionibus plerumque inuenias: lit. ifimanas “ verstand" (Leskien, Die bildung der nomina, p. 171) et adiect. -tnanùs (numanùs, primantes, ifïmanùs, sumanus, ib. 250) quod e -inanas commutatum uidetur esse – got. g aman ,,KOivuivia, IUÉtoxoç", u. thiod. gaman ,,gaudium" zd. upamanô (saepe); anumana- (cmaï) simplex mana- fartasse in quibusdam locis reperitur quorum de significatione ambigitur (Y. 32, 1 35, 9; 12, 3: 71, 3); zd. mainya- etiam subobscurum est. Ved. manu de
quo n. T. Sclnnidt, l'iuralbild., p. 130 (cf.' u. thiod. flrmana ,,obliuio", lit. atniana ,,nieinoria" Szinvid) quid proprie siguificet difficile est stabilire, quod RV, I, 173, 2 et IV, 33, 2 idem fere uidetur ualere quod manisâ; ex eo exortum est manâyati "pius est" (partie. mancîydri), postea autem adiectiunm manâyés ,,pius" (Lindner, Altind. nominalbild., 63). Skr. sumndni .,beneuolentia" quin radicis *men- sit non debebat dubitare I. Schmidt, Krtt-ïk, p. 123; cf. sumatîs, sumdnàs, sumdnmâ; zd. liumanô contra significat nbene cogitare" et humatam .,bene cogitatum" de humnam in Avestae fragmento (Westergaard IX) nihil certi proferri potest. Quod ad -mn- in compositi uoeabuli altera parte usurpatuin attinet, cf. skr. tuvi-grds, â-prds, go-ghnâs, zd. upa-smô nsubterraneusu (F. de Saussure, Mémoire sur le système primitif p. 228, n. –G. Sclmlze, Quaest. epicae pp. 497 sqq. etc.). Quidam lmc gr. ii|uvoç attulerunt, quod nec significatio comniendat nec gr. (j- = skr. su- cum Graeci praefixo eu- uti soleant. Ipsos Indos uocabuli sumndm (et postea sûmnam KZ. XXXI, 45) ueriloquium iam latebat cum susumnds nbeneuolens" iuformarunt. E sumnà- exorta sunt sumnaydn (stirp. sumnaydnt-), sumnayûs, sumnayâ et sumnaydn (stirp. sumnâydnt-), sumnayûs, sumnâvdrl. – SI. *po-mïnû hic meinorare decet in pol. pomny ,,denkend an etwas, eingedenk" et ,,denkwiirdig" (Linde, apud quein exempla legas), serb. cak. poman, pomni, serb. stok. pômnjiv (pômljiv, u. Grainmont, La dissimilation consonantique, p. 57) ndiligens, cautus", slou. pomljiv. Cf. etiam ags. je-mun neingedenk".
Persicorum guinân ,,dubitatio'" (cf. zd. vïmannh-), i'iïd̃mein ,,laetus" (J. Darmesteter, Etudes Iraniennes I, p. 261) altéra pars -mûna- est, in quo productam uocalem compositoruin lubenter agnoscas cuius nientionem fecit F. de Saussure, Méni. Soc. Ung.Yïl, 80 n. cf. lit. -mona (ifï-mona, at^mona, nûmona et ifimonis, pràmonè, samonê, primonê, Leskien, Bildung p. 273). Cf. fortasse recentius uocabulum skr. nu'inas nopinio" (Hiibschmann, Pers. stud. p. 97). Sanskritici menas ,,honor", mdnayati ,,honorat" significatio nimis abliorret quam ut confidenter huc referatur; cf. fortasse u. pruss. smûnin ,,honor", simmintwey, smûnint (Ench. 4 tou turri twaian tawan bhe mûtien smûnint) in quihus û ex a exortum esse demonstrauit F. de Saussure (Mém. Soc. ling. VII, 82).
I^P 2 DK NOMINE SVFFTXT *-es- OPE FORMATO ̃ Nominat. skr. mdnas, zd. manu, gx. névoç; genet. skr. Mmdnasas, 7A.mananho, gx. |aéveoç uévouç; cf. fortasse lit. menos quod Szirwid ,,mistrzo\vst\vo" interpretatur (Lcskicn, Bïtdung p. 162); de iranico -manis (?), u. llttbschmann, Fers. stud. p. 97. Id uocabulum alibi deficere non mirnm est quia tantuminodo indo-iranica et graeca dialecti nocabulis in *-es- nti non desierunt, ceterae uero unum aliudue uocabuluni sic inforniatum seruauerunt quod memoriae adbaerebat, iacturani autem non solum ipsius suffixi fecernnt, sed etiam plerovnniquc uocabulorum eius ope informatorum.
In sanskritica lingua quid ualeat mdnas sic expressit Oldenberg: ^rnanas ist der geist als sitz von denken nnd erkeimen, von wuusch und wille, von freude und furcht" {Die religion des veda, p. 525); astis idem est quod primas, id est "anima"; animalia igitur asum habent, homines contra, cuin moriuntur, manas relinquit (RV, X, 59, 5) cf. apud Homeruni E 296
Toû b' au9i Xû9n ipuxri TE juévoç TE
id est asus et manas (cf. Yasna 43, 3); uelnt lat. mens qua. nihil esse celerius ait Cicero, mobile et celer est manas; RV. I, 118, 1 rdthah vâtaramhâh laudatur
yâ mdrtyasya mdnaso jdvïyân
cf. Y. IX, 32
yenlie frafravaiti manô
Snb iugum ducitur mdnas ut ad deos efferatur, RV. I, 48, 4: ûso yé te prd yàmesu yunjdte
mdno dandy a sûrdyah
cf. manoyûj:; itaque *mano-rthas in manorathas niutatu.s est (Jacobi, apnd Wackernagel, Altindische grammatik 1, ]). 57). ). Sensibus manas opponitur, RV. X, 130, 6
pdçyan manye mdnasa cdksasâ tan
yâ imdm yajndm dyajanta pûrve
,,je songe, en les voyant par le regard de l'esprit, a ceux qni les premiers ont sacrifié ce sacrifice" (Bergaigne, Mém. Soc. Ihuj. VIII, 421). Ad manas omnes animi motus refcruntur, cnpido RV, 'l, 187. 6
tvé pito mahânâm
devânâm mdno hitihn
spes ib. VIII, 11, 7 ^H â te vatsô mcino yamat i^H^^H paramâc cit sadhdstât 'l^^J dç/ne fvâmTcâmayâ girù ^^w ibrtitiulo ib. 1, 54, 3 '™ drccl divé brhatê çûsydm vdcah
svdksatram ydsya dhrsatô dhrsdn mdnah
(cf. apud Homernm |uévoç kcù 9ripo"oç), timor il). V, 30, 3 càkrdm nd vrtttim puruhûta repaie
mdno blùyâ me dmater id udrivah
labor uatis qui carmen couiponit ib. II, 20, 2, etc. Saepe instrumentalis mdnasâ ,,lubentev" sig-nificat. ln Avesta ,,intellectus intima uis" uocabulo manah- signifieari uiilctur, ex. g-r. Y. IX, 28
pairi se tisi vsrgnûibi
skdndmi se manô tonnûibi
Plerumque manah- iuxta vacah- et syaopna- memoratur, sicut Y. 58, G pairî manâ pairï vacâ pain syaopanil spantâi manyavë dadamahï. – Cf. etiam zd. tolnimanô, manô vahistam, àkdm manô, arsmanali-,
Gr. |aévoç impulsionem quamdam interioreni sipiificat qnae nel cppévaç (A 103, etc.) uel <JTfj9oç (E 513) nel eu^ôv (TT 529, X 312, a 321) agitât quorum quasi uiuitla uis est; nec solum ad homines pertinet sed etiam ad ea omnia <|iiae sna sponte moueri uidentur, nt habeas
ttotci|uû)v fiévoç M 18
Ttupôç |u.évoç Z 182
iieXioio )uévoç k 160
mirijuv ^évoç P 476
Cf. etiam névoç BopÉao E 524. Verisimile est ipsos Graecos liévoç ita usurpare coepisse, ciini iam antea talia dixissent X 204
ôç ('AttôXXujv) 'Foi èTtâipcTe (iévoç Xau|jripd TE fôvFa in quibus |aévoç uim interioreni coi'poris potins quain mentis signin'cat.
E stirpibus in *-es- adiectkia perliibentur ])leniiuqiic iu compositis uoeabulis:
skr. cétas citrds* • acetâs '̃̃• gr. f'KpéTOç (xpâxoç)' xpcnrepôç are. EMpeTriç, att. Eùkpârr)ç Kpaxûç >
skr. prdtJtas prihûs sœprcWhàs
gT.Tdâxoç(e*-n:\6TOç)TT\omjç à^rXa-rriç
.zà.drâjô âargyô zânudrâjâ Non mireris igitur nullum esse adiecthrain *menés-, sed: skr. su.mcEn~s zd. hunzanc2 g'r. EÙjH6'v]iç (de ferninino Eù|uevibeç, cf.' AuffiKpàrriç, AuffiKpaTÎç; ex indoiranieo, *sumanas- deriuatum est skr. saurnanasâm; in zd. liaomanaûha- [unde Jiaomananhimna-] au ex au correptum tiidetur ̃ esse, uelut pleraeque longae uoealès sic collocatae) durmancls dusmanâ bucriuevriç (zd. duémanàh- e *duèmanah-, cf. upasma- ex *v,pa-zma-) nrmùnâs nairemanâ1 1 'Avbpojnévr]ç •* sdmanâs hamOmanâ
amanâs ̃ àjuevfiç dhrsanmanas (uoc.) 0paou)H6vriç Gr. -(uevriç in -juavriÇ nonnunquam mutatum est uerbi f.iaiveffeai, Havfyvai' ui: t skr. mahâmanâs ,,superbus" gr. iieyaXoinavriç cf. Yuvcu^avriç (f 39, N 769), iuiTO^âvriç (sed nomen proprium MiTTrofiévriç) iuxta Trpeu)i£vr|ç eamdem ,,cupiendi" sigaificationem animaduertas in. zd. aënômananha ,,tiieiscendi cupidme"; cf. etiam zd., âmanah- in Yt.r XIV, 12 X, 71 (sed uar. leet. â. mananha).. `
Zd. aliîis manàhyô illi ahus astvâ opponebatur; et ina.nàhyo fere idem ,ualebat quod maimjavô. Skr. manaslcdm memorare satis est atque etiam gr. Mevéotujp (cf. TeXéffTuup, TeXéOTTiç).
E *menes- denominatimun uerbum babes ved. manasyâti (bis in Egveda; ex eo manasyûs), sumanasyâmânas gr. eù|U£V€w (eù)uev6Triç, eùjjévem cf. etiàm eùiieviloixai), ÛTrepiuevéuu, buff|uevéijij; quorum' pristina speeies *-|ueveiuj -,apud Homerum metriea causa non seruata est. Att. bucr^evaivoi e bucrjuev^ç deriuatum esse uelut buo'xepaivw e buo"xepriç docuit I. Babad, l.'G. p. 11; cf. etiam ttypictivo), beiXaiviu, bucricoXaiviu^ Sujiaîvuu, KTipaiviu, etc' quorum uerbis "àcpporivuj, 6Li9paivuj, 9au|uai'vuu,
1 Y. IX, 11 J2 K5 Pt4, etc. cf. Yt V, 37 XV, 27.
oe?juaiv(i) specimm~n&ta sunt. eodem modo quo illo jue~cuvojuat hom \EuxaivLu, epuOaivuj et taHum nonnuHornm; cetera exempla huiusmodi enumeranit H. von der l'fordten, ~M)' </e.9C~. der </)'. ~eMOH~. pp. llPsqq., c qnihus tnmc)) mn)tahnmerica dctrattenda sunt, ex. g')'. Kuoaivuj e Kubvoc;, non e KÛbo!; –'n'Etpa~LU c TTeipa-TO~, non e nelpap u&paivtju c nonnnatiui ubujp et genetiui ubaTo~ co!)uuione o'tum, etc. Hom. jucveaivtju e prisci *~EV€tLu et recentioris ~€vai\'(ju coDuuione natum est; prorsus simiieenim i)i-Eaivujnunumproiertur. Minus perspieunm est hom. jnevotvdtju, qnod e jnevotv~ uocabuto nusqna,m antc Apoi)onium Rhodensen) re~erto non ducere amleas (u. Siitterlin, ZM)' gesch. ~e)' ce)' ~eHo?M. p. 8) nec quomodo id nerbum natum sit omnino scitur (cf. Schntxe, QMae~. eju., 367 sq.). Lat. 7)Yeme)'M~, ~MerMf< nomen proprium qnod l)uc rcferre soient optimo iure seiunxit Michael Bréat (j4c~e~ ~< ~Y CoM~ des 0?'<e?~ai'<.s<es, /S'ec~<OM I ~M', p. 6 sq.) cuni née *M;eKes- apud Latinos extet, née suffixum -tco- (uel potius -M!oo-, n. L. Havet, ~em. ;Soc. ling. VI, 115 et Lindsay, TAe ~<!H ~M: p. 306), nisi fortasse in Moc~M~, MMMMO~, ~HëM~'Mos (~)«~'MO~ cf. skr. ~)~yas, perperam e *pct<)'6!co.s duxit Stolz, Cf. OC~MMOS, OC~ ~SMOA', /~0)'MS).
3 DE NOMINE SVFFIXÏ ~M:eM- OPE FORMATO
Vedici M/ax~a pristina pig'uiSeatio ;,cog'itatio" etiamnunc in compnsitis po'spicitm' .~K/M~H~itM ,,bencuo)eus", ~Mt'/H~KM~! ;,n)a!euotcns" et fortasse in Nf</</fHHaMM;M sed eo p)e)'nmqne id sigttifieatnr quod deorum causa cog'itntm' atque e diuiuo <(uodaxt spiritn Huit, id est créées, poetae hymnus"; iu RV, I!l, )4,) M!~HrM ,,mcns" et MaKwm ~hymnns" simul inuenias: yf~'M!!AeH~ )MOMO'A'<7 ya!&N! f~CHK
f~'e~/ta~t ?M«M)MO;?!« P!p?'0 Ct~M6
ci', ctiam ib. IV, 11, 2 et 3 MMKHM iuxta M!~KM« et M~/tM/H. Ita((ue ?H~HM;a dicitur (t;f<c-, ib. X, 54, 6), prnnuntiatur (~OHS-, I!, 4, 8), anditur ~-M-, VI, 52, 14), fabricatur (~s-, II, ]9, 8). V. hib. weMme ~mens'' cur C. Bruginanu, <?)'MMf~ II, p. ~50 c ~7HeM9M;eM- duxerit uix mte))cg'as cn)n ))e<jue *meMdisyiïaba .sit radix et riouuuuqnam ipsarum disyHabarum radicum 9 expuisum sit aute *-M!eK- suftixuni: skr. ~M?o);ff (iuxta
~am%MM)i),' !at;6rHïe~ '(L.~Ha.vef, jt~?K. Soc. 7ïm~Vl,~l~'– (~yammont, j&~ ~Ms~a~om 'coMSOM<XM~Me, p~ 54), ef~ ski' j~'t:M~a,-Jat'ëM~o~ "'In cëteî'is~dialeetis'euanuithoc~uocabulum euinsm'c'ertûm. 'uestigium'apud Graecosl inuenit F. de'Saussure, .nomëirproprmm. ~'Afaju.Ejuvmv (e*-jLievjnujv);de'.qua're cf. tameh Kretschmer, '.D~e ~&S6MMsc~p. 169; W. Prellwitz, Bezz. &ez~.)XX, 306; W.-Scl]u!ze,G'o~amz.'1896;p.'236. ` 'De lett. mzHM'a.enig'ma. scripsit Leskien': ~M~ma 'fur '*mMMMzUMe?K~ Mnm~dèDken"? oder zu m~tausëtten"~ '(.BzMMM~427).'IIIud autem multo probabilius est, si conféras uer.bum lit, W<eMM:~ ,,0'~S~OMS' ~'as~ ~??MM~tMH~~ s~&ë" (ScbIeicher~Zese6MC/! p: HT).' ~Quod ad')honeticam.ra. tionem pertinet, cf. lit. z~mC ~7si'gnum" e ~'zinmzé, qnod''ad snf= tionem pertinet, cf. lit. s~/pM~ ,,si'g'num" e *z<m~ye, qnod'~ad suf- ~xum, ut'sLt'MO'iuxtà ya~ç., '( < 1ft; .~1jr-3 r] ~DÈ'NOMINrBUSSVFFIXI'~M-OPBFORMATIS ` ¡ i 1" j- r ~Got. ~MMS (II.Coi'.n.-ll tMMM~MS ,,TOt'0~aTa"), ti. isL mMM)'miDd; 'deHgbf~germ.mMMz- (exi.-e. *m°m-) exhibent; cf. fortasse n. I)ib.K<Mm(?) W. Stokes apndFick. jE~tcë~ 11, p.210. `' Ski' -M~m~ ,,uates" ~ex' eodem indo-em'opaeo uoeabuto 'exortum esse nemd' neg'et, cum eadem dictione et res et homo significari possint, accentu plerumque mutato aut g-onere. De 'M uocali post Jatiialèm haec nota-nda sunt: i.-e~°?'- in s'ki'. -ir- ~Ût pOSt ?/ _C, sed -M?'- post <M' ~'M'NN sed _pM~ sp~MM' etc.; similiter b'abes: ~~Ma~'got.'NMMM/gr. ajuo~ ~MM~s,.ef. u. s!mMZ!f;' ~H~ cf. KdjnaTO(; a plur. MStm~, Cf. \E\UKa)H€y, got. &M<MK, sed MZMKM,. cf. g'Ot. ?MMMS (cfvfoi'tasse jp~mar et pal. &f~~MM~ Vackernâgel, ~M~~sc~e ~'am'?HC!~&, I,~p. 21).' Non enim id comprobes quod unigo'- docent ex is-e. '°~ "'m skr.)<:m, am neri et qnae' exempla huiuscempdi oiferunt) ea omnia facile alio quodàm modo expHoes. Namque de <xm- in am-~M~~ <xm-<2~, etc. cf.~ n. si. <)'o~M, ose. e~ 'ceM~o-.(cmn ~prosthetico inxta *M-); de~'m~M~MK, ~~M~ u. -/)fem. <S'oc. K!My; IX, 378; suiExum -oMa- ex *-gMO-'ortum est, cf. got. /M~Ms, Tj. sI. -emM, etc. (e paJatalib~s' e, h tamen"iTl,?'oc<im~pM, yo~'ama'nz, ~p~M~~atque in eetens~liuius-' modi' exemplis nihil concludere-licet quia' c nerbis'snmi poterant)
TierboruDi ~~a~~z/c<MK<e)~eM~ya!loco expeetes~~M!~o!~ ~~`~imayrzte, *pûnâyata, qûae ,cum, in' et 1 1 1 Il *~M~a~ *pMM~~a- quae 'eum~ M et Mm'~ in' .-e~i-adicibus non goIere&t'perma.Dere, a e~am.eM/ai!~ da?M~gct'?mm~e,N~MCim~a a.cceperunt"; sk]'aK<M.<e *~omM~ non e *<°mMs,
non soIere&t'permaDere, a e~am.CM/ai!~ da?M~gct'?mm~e,.~M~; ~~MCim~a acceperunt"; skr.~aK«~.<e *~omM~ non e *<°mMs, _(g.r..Taw-)duca.s, cf.lit:s~u.sI.~?'a<MM)": skr. 7f;a<M- 'gi't 7ro\ù~<: ski' ~M~~ ,n– skr.~ ~X:M~, 'Ia.t. ~g-KcMos ~– lit jp~a~s: skr. gr. tr~aTU~~– u?.sl. ~MM skr. ?'s '– ski'dAaf~Mas (u;sl. s~cc!7M):ef. skr. <M~ .(substantma, m-M- contra, euocalem Iiabent:,Tévu~, VExu~j etc., si anoma]a vovu, &6pu, etc.. quorum iiocalis praesufExa]is commutari poterat'excipias; ~~o~m-~uum o~e *~o~KO- sumpsit). – Ind'o~raD. *MtazMz- ,,ult!0" e radice *M:eM- selUDg'it Geidner~ 7<'g~~fM~tSm 0. jB~~M~ p.,31.sqq. cf. J. Darmesteter~ Traduction dû Z~e~ sub'Y. ~31, 15 et 44:19. Apud Graecos nidium superest uocabuli m"Mz- certum uesti-g'ium~ sed fere eadem graecis j~dvït'; et jn~TV~ (j~av~) sighiûcautur quae sanskrit} eo mMKMetgotieo ?HMK~, ut-suspicionem 'nix obruas haec duo .uocabula cum ~"Mï- .uariis modis con-~ungenda, esse.. -&r. juavT~'ueque lEp6u<; ,est ,neque 6vetpon6\o~ .(Hom. A 62) neque olcuvoTr6\oc; (a 202) sed omnino is qui coneita, mente -ea mteUegit quae'alios latent. Ex i.-e. M ante mutam.exoriri .potiiMse'-dv- nemo crédit, postquam Streitberg.demonstrauit~
~gr.,d 6en..7i~b~c/ I, 87 et, sqq.; fortasse igitur ~avït~ e ~cqUnuioDe.ueteris,*)nctT.t- ==~skr.,w~- et *jnav[- == skr.~mM~(cf. etiam jua~ûjnm, juaviivai) explices, cui fauere poterant ea. compositâ quibus indicantnr homines: skr. ~M?'?Mc:i!M~ sumatis j:)?'~M?M:~M; cf.TTpo~avït~, nisi Trpo-e7rpoq)~T)n synonymosumptum ,est. Ceterum gr. ~avTtc;~ cum simile uocabuhiBi, in gTaeea, lingua, non extet neque suSxo ad homines signiûoandos 'utantnr,. nequc tamen' ex indo-europaea lingua duci posait, e colluuione quadam ortum esse negare non quea.s~ de qua Mno'mhil certi contendere Hcet'. '–. E uocabulo .~dvïtç multa,deuua,nt)]r: ~avT6uo~at,~avT6{a, jnavTeïov,!ju.avTO0'uv~ ,ete. .« Dor. juctv~, rion. ~v~ (e, quo ju~vtuj, -ju~v~a,. jUtivlejuo~) d -,babet quqd in radiée *MMM- nullum obtinet, locum (de. Jesb. juctiv~ [?],u. Hoffmann, Die gr. dial. II, p. 422); quod e *'mM-m-. ~uel *m~Mz- ducere ne minime quidem est uensimile; in got. MK~)~ autem, ags. mdd, u. tbiod. nzuot et.aHnd sttiBxum~mest,
1 ` ` ¡. 4 et. d'e, ;s''ambigL 'potest~ utrum .ex ~an; ex o~ortum sit; 'cote-' .rum. -ta.lis~ radieist*?Ma- milla'.snnt' uestigia apud Graecos: Quae .oum'~ita sint~fortasse credas, iuxta *?M?m~ extitisse i.-c. J~MM-, 'et"ë in gr. a uerbr.~ah/o~arui muta.tum' esse. Indô~ europaei *HMM~similia'mem6res: u.'sl. rec~ ~got.'teeMS; gî'. &f]p~; a.rm. ,,gra,tia", CM' ~sparsus" (e *~&ë}'ef. skr. Mfa;~ sœm;s&7'Ms, ~aW-s&~<M).' – Gr. jnf)'v~, feminmi generisest/g'ot. mMMs contra, maseulmi~' qnod'ne mn'ens, aBim~daerteDdum est stirpes iri -ez- plera~sque femimni generis esse, fortasse/quia saepe iuxta eas''synonyma stirps extat m -'a-, ex. gr. skr. y~MM; ~N~M, zd. ~mM, got. ~ms ski' ~ma, zd. ~9Ma, m.sl'. zena, ,u. isl. &OK% u-'hib. 6eM'~gèn. ~M<x);- sin' ~M'M, .zd'. g'~M'M: U.sI.~Ot'S; skl'.KCt&~M, U~pl'USS. MN.6M:Tl..tbiod.MC6i!)~; u.sl.za~lit~ ~ë~ u.tIiiod.'g'M~a; skr.mM, ags.fSM,: gôt.a~me!gr. (pf)jmç':(pr)jni');etc. Ha.ud.'aJb re est h'ie de sTibobscuro indo-iranico-Tiocabulo nônnulla Tièrba~addere. 'Quod'a.d foi'mampertmet/indo-u'a.n. *~am~M~ (skr. ~M<MM/ zd. MMMtyM's')''e uerbo *tmam~/a<e orittm est; 'etenim sufBxum'inilo~ira.iiieum -yM~'non exta,t; skr.'my'~M?,zd.. ~9)'a~</Ms e (lat.~mo~/ete.) et *y~M- (xd.~a<M- 'ski'.y~~M~ secundum j~~s, jivati) commixtum'est; u.,pr.' ffMMMmms ;,betrtlbt~ facile'in ba.Itieis'Iinguis informaripoterat; uoca,bul& 'in contra multa in'-indo-iranicis linguis e uerbis dei'iuata.' sunt '(Lindner,. ~c&e MOMMM~M~Mmy, p'. 62 sq. "–-WMtney, ~&f. gr. § 1178, e, f, g, h, i); cf. 'zd". ~ayM~ jpS~/Ms, ~<Ms; "skr.MK7-M! cum n~~t/~e cohaerere e compo-' sitis Mp~~am~s, ~)<MK<MM/Ms, o~Mï~yM~ elucet.' Zd. 'HMMM/MS ,,spiritus"i'.e. 'isqui cogitât "neque"uUum'I]abet corpus", pristiDam~uecàbuli significationem exhibët Don magis 'mTjta.ta.m quam ad tileologicas'res exprimendâs necésse erat; 'ex'eo ortum est ~cMKy~o ,caelestis" (e '*?KaM~acs-?). Sanskritico mamyMs'iram'~sig.m6eari/ ë'x'ipso uocabnio non ~explices, quoniam stirpes in -M- in sanskritica lingua informatae _adièctmorum 'munere lungi solebant, sed uocabuli cum gotico MMMM, ''gi'~ jnfjv~ cognati colluuione eS'ectum est, quod inxta ')K~MM ouates" quondam extitisse facile, eredas. Qudcu'ca Mememoran debebat indo-iran,' *?KSM~M-. 9
'ê. DE.NOMINIBVS<'SVFF]S.I'(*-M-)'OPE'FÔRM~TÏS ( 4' ~,> f" &r. M'evTujo', Mëvïopo~ nomen proprium hic. imprimis ~mempra.ndnm-,est qnia in'ipsa lingaa graeoa id'informai'! potuisse non uidetur, ef. etia.mMevTr)~ E~mvp~on Tierbodnctum \'est;d~(p[~c(VTLup.~ -h ,-La.t..MMm~M' (?MM~of H).mneBtoi'" PIa.c-.gtoss.; magis .~uulga.tum est .com~ne~of e com.'nM'KtscgKf~o.. ) Sanskritici ms~eH'- ,,is qui cogita,t" (C~. &}'. etc.) loeo veda.e.maMd~ dermatp utantur. Gatb. ?MO.MM~(Y.32,7 et. 19 .4-33,'6–51, 16) pro .Dpmina,tmo,stirpis ~m~abcripotest, qùam locorum obscurorum iaterpretationem hic memorare satis ë`st. < tis est. "t In.ceteris linguis cum huius generis stirpes e radice ductae omnino non extent, non mirum est a,Hbi hoc nocabulum non 'i inneniri. Ageutis nomine usitatius est jnstrumenti nomen: Ski'. M~K~ ,,ea,rmen, eonsiHum" (,Pe<. M?ot'){.), zd. mq~ro saepe de iis'~quae deorum Ga;u8a eommcntàntur di&i' solet; V<3<~a .apnd Indos M!<xM<)'a.s uocatur, apud Persas m~):o sp~o rhabetnr'quidqmd dixitA.bui-a,M~zda,h. ,Zd.q.~))'cm-_is est qui eM'meD proinintia,t, ex. gr.,Y. 41,5j)M?o~ ~aot~sca M~)'<Masca a7tM)'a mazdâ ao~a~aeca MSMaMca-' ~Mo~aeca. – E ski'. MMM~M ,,coïisilium" ortum est ~MM~YM/~e (de aceentu cf. a)' KM'<a~ M~~f<u. Whitney~ ~At'. ~§ 1056).. Lett., 7)M7f!~ ,,a-enigma" et Jit. ~?ne~Ma& (F. de Saussure, -e'/M. ~S'oc. ~K~. VIir, 444), _p<'M!MmMfM ,,monumentum" -(cf. etiam w~M aM~ j3<M~~o ~xu meinem. g'eda.ehtniss" Kurszat, J3. MO}~.) e uerbis iu ipsis balticis linguis del'iuata esse e sigmËcatione lubenter credas atque e praeiixo.Iit. ~)0! ¿. 1. 6 DE NOMINIBVS SVFFIXI '~0- OPE-FORMATIS
'~f o t Synonyma suffixa iudo-em'opa.eae Hnguae era,Nt *-<o-' et *-mo-, t- et ~-HM-, quorum iNra-dicibusin -M- sonantem de-sinentibus tantummodo 'to-, *e!- inueniuntur. Quae autem a.diectma, hmits suffixi ope formata habes, ea fere omnia in ûnaquaque dialecto separatim denuo informa.ri poterant, ita ut, quanquam ne in una quidem, si armeniam et slauicam exeipias,
deficiai; ~'tamen nutla. liiig'ua~bumsmodi;indo-eur.opaenm''a,dieortyum~regti~isse- comprobetur tmun~textUiisse-oomprpbetur:' skr. ?Ko~as ("deûcit in Rgveda.)) zd: ma~- (Ysp. IV,~ 1'cf. '~MMM<a-, ~met~e'~a~ ,,missgedanke" ~'o?KS~ ~)a~MKa<a-). ''Ht.M~s (cf. inf.). ). ~ê'ot.HtM~~(e-pi'a,etei'itq-pi'a.eseQte ~MM~M).
.~at. -coMMMe~Ms' ci <'OM!~mMcêma'o (de; signiiicaiione, u. Bl'ugmaDn, 7~. /wsc~V,.125); *?'e~MK<Msdencit,cuinsJoco recordatus pai-ticipio utebantufLatini~ t ~ii..hib.r/b)*ma.t~,muidia"(?). 't u gr. -judro~ in aù.To-jLiaTo'; ceteris, ma,iorem antiquitàtis speeiem-pra.ebet, non'ita tamen utneges~oc inipsa, gTaeea lingua e. radiée ~~ev~MDfoi'ma.Ti. potuisse~ea ,a.eta,te -qua; ,non:prorsus" o.bruta'erant'i'adicis omma, uestigia. r j Ad -me~ ,in.Ti. hib. dermet ~obliuio", ./<M~~M~ taidnzet ,)memoi'ia, com~&me~ ,,commemoi'a,tio"-expJioandum (cf;u. bib.~aç, c~mr.'MMaMc, skr.~Mu~c~) j&ixit, Stores *me~o- (cf. tit.-pMe~a ,,aDimTJs" et fortasse Iat.-commgm~M?M) Fick~,Wo?' 4 II,. p. 309,, quod contra,'analogiam ii]detur.esse,jcpm substantiua~o-.suiExi ope formata ouoca.Iem in radice baber'e solean~ gr~"v6cTO~ u. sl, ~Z~o~ ~a~M, lit. ~~as, etc?; ef.Zimmer~ Try 'WY 1~ i~ KZ. XXX, ;141., r .< r Ex insolito *~c?! exorta ~identin' esse got. ~CMM~~ 1 tIr;. 1) ~'< .,t là SS 1 -{!v. (nentr.) ,,memoria",et u.,isl.zMMe ,,memdria"~ u. sax.ZM- :i~ n <S et s f o [ a ~M(~)M ,,memoria,, dilect-io", .n. tbiod. m~m~ (u. Noreen~ j'i&?'zss P.tU3).~ ~7' 7 :DE~NOMINE SYFFIXr~eit- OPE FORMAT'0 ,f
`` Ski', mûf~s (RV, 'AY~), M~~M (~o~. &?'. 'iuxta' ?Ka<zs) – -zd.MY.43/15.(plerumqKemcomposi~ Lat.?M6MS e *MMM~M; cf. pOSt'M, ~)OMS, ?KO}'S;'pOSt -loDgam. uooalem:' ~os (u. si. ~a~),~M:e~ (ci. zd. sa~s)'is qui mentis non est compos démens, a?M6ms jnocatur. In ceteris dialectis composita, inuenias quae~ usqae ad iNdo-europaeaiu Huguam referre non lioet: <
y: s!a?H~~ inxta ~bMHM/ cf. pa~M&~ ~o~M&~ ('ex eo `. uocabulo' multa denuàta suDt'in slauicis' dialectis~ ex.'gr. ér ôl. ` ami 1iabes' àmi' tccc ami tliioi "`aini`~tnilc e pdI.poMM~e''nabes _pQMKZ~sc',jp6!M~Moy, ~pa?H~m&, p~m~My). ')' J' T
-<Lit.a~MM~'ex,3~meHM.uei'bo.~ <' Got. ganzunds, ag's. jeMt~M~ sed'i etiam g'oj;. etMsnMM<~ ~(cf. .?.?MM~z). tV..Mb.aiM'??M<zM)'/bz??~tM, été. cf. Iat..?meM~9.
~Cf. etiâm ski'MM~a~M, ~~a~M~~M, ~mN<M; zd.-aMMtH~M, M.p~M<ï~M! (7~. /'o~cA. III, "19); m~Avesta a.Tahm. 46, ~~K~ (id est. ~'9M?Kt: 'qnattuor syl!a,barum. uocabuIum,GeIdner, Ueber metrik p. 31;" cf. arm. <9paM~~s?Ke~)'a,ctionemr'sig'nHioàt eius qui' ~'am ?MaMye~e et ~~oman~Nlr.41, ~'a~Ma~z- Y.33, 4~ ems qui'o ~fN~e<e.' Itaque .nonmireris stirpem iDdo-ii'an.ma~- h]fimtmi~iHunere'fungi:, xd.,amMm~yseC~ Y. 8, .7. cf. 'Nir. 25.
'~Apud Graecos *?M~ez- non perma-asit quia nuihun~uerbum erat cm' l'efen'ëtui'; ef~ x" iuxta')(E~, ê)(UTo.' De jnc(VTtc;u.supra,-p.50; 1 lD'&hitiùum lit. ~m~ hic memorare non 'lioet quia, quanqnam iD huiusmodi infnitiuis sùfnxum extat, tamen ~ijnou ex indo-~europa.ea'liagua. accepti sunt sed omaesin baltiea'morphologiadeliuocreati; itaqueradiois'uoealis non'ex -indo-e'ùrop'aeis' stirpibus sumpta est sedèx'aonstb: ~m~ e'm~MMM iuxta'~e~ e'MtM; cf. Iit.M)'(&~<aM) iuxta u. si. cfës~ (aor. o'eSM), etc. cf.' eontra in slauica lingua infinitinos 6 uoeali praeditos: MM'e~, tlésti, dM~, suti (praes-s~~), ità~ut p§~ e *peM~ non e ~m~ ducendum sit; m eis inftnitiuis tantummodo radicëm e uoeali earentem reperias quorum sonans louga, est, ex'. gr.&y~&T'y~s&'M~ (of.~s]s.i'M~s). ` A Lat. MgM~~ e parti cipio ~M~MS (co~~eM~Ms) noui italoceltici suffixi -~oM-~ope deriuatum est, cf. ~eMs': M~~6\M~M~ ~os datio (~a<M~).– messis HMSs~o (m6ssM.s). Itaque signincatio arte cum sig'niScatione uerborum meMMM~.)'eM~MMsco?', com!~MM:Mco~ cohaeret; plernmque mentionem ~ae~'e dicitur, ex.gT.~ Aul. 204" ,M&z ~eM~OMem /'ece?'o de ~Ma~ -BaCC~. 852 M~MS hominis ubi fit CMO~KO'Me MïeK~O d j~M~ 685 /C Me~ZOmgM cum aMOmCM~O ?HC6~)' nzea. Latini 'mens et latmi më~~o nihil igitnr eommime est quoniam illud ex mdo-europaea;!ing'ua f[nit,Neque'eum ,uHo .uerbo unquam coniunctum .est, MteM~o contra in ipsa latina lingua e uerbo latino est del'iuatum. `
SansIsl'it'ici'M et Jatini~mem.~ qu'aeuoeabulaex indoetn'opaea~liBgmat'dticenda~su[it,.tSigniûoatio' eadem est seruata, quam.~em -Ëis esemplis facile-comprobes:' ,,animi 'habitus,.uoluiTtas" Oaes. -De &eN. yaM. 1, 41,1 ~ac~ o~a~zoMe Aœ&a MMt'M~ mo~MM co~Me~-Më SMM~'ow~Mm mgmte.'?;'of.'skr.M.7M~ ,,benenolentia", ~~r~~M ~ma.!eTiolentia" Ma&/MM~~ bhaksane MM!~A'(.Pe~oo~:)r– ,,opinio"~ lat. longe M~ a~M mens est: skr. iti ?Ma~' m~MM "sic opiDor" – ~ratio", lat. ~gM~ saM<x, 'skr. ?N6[~ e~sya na ~yct~ ,,is mentem non amittit". – In Veda. simplex mcctis plerumque ,,hymimm~'signi&ca,t;'tum autem ~ius' instrumentalis est mati, cf. contra mf~~ ,,uol)mtate~, RV. V~58, 5; similiter gM~I]ymno" ib. IX,.74/1 – IV~'1,2, sed s~M~a ,,beneuolentia"'ib. I, 3T. 18 – V, 42, 4 X, 29, 8 cf. etiam ~)t'<xma~a ib. I, 53, 5. – Quod ad signiËca.tio.tiem'attinet, lat. meMs etiam stirpis'KeMes-' quam Latini ,non seruauerunt loeum obtinet, ut 'MeKs~uoca.buIo eà interior uis signiûpetur quae sèDsibus opponituj' mult'a," exempta ` affert Merguet, Z'eœ. der 'pM. scA~eM' w. Czc'e?'o. ` ~j v ` t 3` Indo-europaeae stirpis *~6M<eM- (uel' *~KOK<eM'-) 'statuendaë ,uix'iusta causa est, quoniam praeter iudo-h'a.nicam'dialectmn ~nullum~uècabulum trâdittn"quod ex ea stirpe ducére'oporteat; lituanici~'mMM~ eniïn (Szu'wid)~"mmima 'auctoritàs est' T)abenda~ et supinum 7K:M~M ex inûnitiuQ ('et aoristo) dermatum est uelut orunia eiusdëm- diarecti'stipina. ''Attamen id ùo'cabulum hic membrare non de'de'cet,;quia- su'Bixo *-<eM-muItum uses esse Indo-eui'opaeos_cqBStat. Namqûe ex eo suiHxo ~uxerunt muiti ° iuilMtiui sanskritiei (-<M~, -~e,' -~s~, -<o~ ~–~ -~oa) 'et snpma u': si. -~ï, 'lit. -<M, lat. -tum (cf. -.tM);- de qiia.re'.id'digmmi est qTiod'memoretur supiuo~ similiter uti et l'etto-slaTlicam et la-tiBam dialeetum. .4" ,J )- Ne mireris ski' M~~M-, gâth. M?sm~M- iuxfa* mdc-n'an. M~ 'Cf. Ski'. ~M~; ~M; ONS~MN, -M~S; ~M~ d/~M; ~Ms, -~M~s; et"in6MtiTios:ae~Mm; ueM~~(cf. ~z~M); ~~MM, '&0~ (?cf.-&~M<M)' Ski'm~M~Ms cog'i.taDdiactum sigmBcat RV,I, 152;'1 (cf. uocatiuum'MMK~M~as ,,sa.pieBs")' aut eum'-qni~ntiHa et'bona commontatur' RV~ X, 63,- 8 ~` \ya ~M'e &7~aiK~s~t! jp~'ace~~o `
~MS~ ~aMt' y~a~CtC ca ?M~M~C~
~Bx~ëo'~uocaHuIp ~sunt~composita, ~M!ftM~M ,is qui sa~riiëia. et' -hymnes'ignorai ~M)'M?M<xm~M~ '~qni muJtos hymnes ~ommen4a.!tur"M.'MaM~M~, SMMïSM~Ms. –'G'âtb. TM~M~M- in duobus sntb-' obsc'mds~locis Y; 33, 4 et';46, 17 ~pahl. ~a~ma~ ,,condicio,. 'Jex"'uoca,bulo interpretatur uetus tr'alator.' SùBixo *o~ foTma.tum est,.z(). ~~?9~ ,,cog'itàud!i a6tio" (Y~ U,4)'et ~eai-men" .(iD~fragmento sub Vd II,"6'Jaudatoj). .j. F t l' 5` Y ` ~i n2 r. 7> v a .t 7 1 ` o ,¡' L, ` a CONÇLVSIO' Dictiomim qua.mm .eommuDis est-radix ~Mm-mente '-a-gitare"< multae iu ple~isque. indo~em'opaeis dialectis permanserunt, sed,, si exeipias eam dialectum quae maxime ad orientem spectat, .'scitieet indo-iranicam, in nulla ipsa, radix *~eMserua.ta. est. Raque'mdicf g'i'amma.tici, cum indagare et'dooere uoluerunt quomodo sanskriticae.ling'uae dictiones informa-rentu]', Ta,dic~s inuenerunt et soli inter omnes g-ramma.tieos qni'indoeuropa-eis linguis studuerunt inuenire potnernnt; neque indoeuropaea.rnm Hngua.rum eompa.ratina grammatica prius exorin potuit quam, sanskritiea ling'ua,' cog'nita, -pristina. dictio-' num informatio reserata est. Qui louae Babad ]ibeHo titulus ,.inscnbitin'Z)6 gfy~ecai M~zce manj/'eumnouc6mprobes,,quia radix *MtŒM- (nunc *~6m- dicerés)-nuHa.ia.rn apud Graecos exta.bat, sed tantummodo uerba et -Tioea.buJa quae indo-europaca aetate aequo iure, e radiée ~em- pendebant in- hac .diaJecto pet'ma~serun~atque ex eis separatim seruatis-dictionibus aliae multae denuatae sunt quas neque indo-europaeae radici *meK-addicere queas quoniam a, Graecis demum sunt'creatae -neque g-raecae radici *jLiev- quoniam e dictionibus iam formatis exortae'' sunt. .Etenim dum, *M:e7t- elementis suffixo quodam -addito, noua dietio'ereanpoterat, reliera, niuebat ]'adix*~eM-; postquam autem &ra,eci, Latmi, etc. omnes. nouas dictiones non' e' communi quad~m .parte *~eM-, sed e dictionibus ia.m extan- tibus ducere coepti sunt, nulla iam erat haec ra.dix;. et quanquam, in sanskritica lingua diutius uixit.'in prâkritica etiam emortua est.
"Neque de scia radiée *mgm- talia* pôssis eo'ntendei'e sect~ de qualibet indo-ëm'opaea radice. 'Mter.'in'do-eui'opaeam igitm; ~Ïiiïgua.m' atque eas recenliores qua.e scriptis documentis seruata.e'. sunt id maxime. differt, in'4Ua,'plei'a,sq)ie"dietioDes e qnadàm parte incipëre qua ipsa per'se non uterentur sed quae terminationibus uel suffixis et terminationibus a.ucta, propriam dictioniB significationem exprimeret cum' ceterae partes g'rammaticis rationibus apta,Teiitur, in bis contra ex eis dictionibus r aliquas permansisse sed eas~communi'parti non relatas neque ullam nouam dictionem e, radice fluere potuisse. Quoeirca neque eis assentiaris qui ,,ra.dices" omnino in indo-europa.ea lingua non extitisse contendant neque eis qui radices'fin reoentionbus dialectis~permansisse nngant.,
ICAPÏTVM
Prooemium 3 I De radicis'*men- specie et significatione 4 II De uerbis 12 1. de nerbis i'!).dioa.Iibus, 14–3. de praesente in *e- et aoristo in *-ë-, 16 3. de uerbis in quibus na.salis inËgitur, 23 – 4. de aoristo sigmatico et futuro, 28 5. de iteratiuo, 30 – 6. de perfecto, 3'7 – appendix de graeco juavBdvtu, 41
IIIDenommibus 42 ]. de~nomicibus radicalibus, 43 2. de nomine suffixi *-es- ope formato, 45 3.'de nomine suffixi ~-meM- ope formato, 48 4. de nominibus suf6xi ~-e~- ope formatis, 49 5. de nominibus suffixi ~e~- (?-<e~-) ope formatis, 52 6. de nominibus suffixi *-to- ope formatis, 52 7. de nomine sufnxr* -tei- ope formato, 53. Coiiclusio. ?
cir 51
halem 36
AaMem 26
imanam 35
imast 35
~'e~8 8
!OM)CO!M~24
MaM.~9 9
~12.
lArmen.
Il yOCABTLOBTM
DE QVIBVS ALIQVID DOOETVB
MUMa 52
MttMC! 49
mûst 41
atmana 44
a<MMMM 10
<~NMMM 15 atmintis 53
INDICES
II Balt
l.Iett.
2. lit.
&67T& 17
~e<MiK 21
~MMtH:16,21 ~!MMMl6
gfM!!<!<! 17
~M~Ù 19
~~aptas 43
A;eptoS 21
!a'z&~13
MMMM 24
-Ma?MM' 35 ~Ha!M<~r&s4t r -MtaM~S 43 M.OMSS 35
M!Œl'2r. ~KtSM&a~ 9
,Ntem~l5 ~M6l6,,21
minejau 16
~më~ 16
tMK(~16
mynia 21 ~t?nM 18, 21
?m~MM8 8
~?~8~ °
MM~8 8
minu 16
mintas 53
~?~54
NtM~s 43
-mona 44
M.8mat9 9
pamenklas 52
pilù 36
yaMM8 8
sausinù 3
stenù 21
sumania 35
MM~8 8
&M~a 17
~eM6M<M6!/ 36
m.~MMaM 36
smunin 44
MSK~M; 41
CMMaM 10
~e~MemMa?' 37 domoiniur 17,-18,-31. -MM<53
menb 9
-)MëHO!37,40 'i menme 48 48
3.u.priiss.
mceit.
l.gaH..
2. hibern. j
-m.e<53 53 -M-o!tM '.54
M~9 “ muintorc- 8
IVGerm.
1. ags.
je~~e 41
~caM34 tM~MM 41
2. got.
.yaMt! 53
gamunan 10
~amMm~s 54
.~e!paM 36
Aruskan 25
man 37
MSMMa9 9
m':Ms9
w~~ll
hunaida 21
~MMNt/) 16
~MM<!M 16
'mMM~a 41
mundon 41
munds 53
muns 49
!HMM/)S 8
munun 40
ufarmunnon 36 3.u.is).
MumMe 53
mMMC!<? 41
4. u., sa.x.
minnia 53
~MK&~om 21
S/u.thiod.
~Mt66Met 44
~MtomëM 21
~MHf!!M6?! 35
MaMOM 35
meinen 36
menni 8
MMM~ 8
mMM~41
V Gtraec.~
'°ATa~~vu)v49
f~~M~~&
.d)Jnpt~dt~TU)p68
"CtÙCtLV(~3 3
aùrô~aïo~ 53
-~nm 19
Ppa&ù~ 7
Mnujl9
~pa.31
~~nl8
~TTEti~VaTO 29
KaTa&apQeîv 41
K~A€u6a(;S 5
xu5atftjU 48
Mm' 24
juct6etv 41
j-taivftçll
~cttVETatll,16,17,18,23 )~atv6\)n 11
JLia(v(jul9
~aM~ai.8 $
nciKTpaS 8
~-f.[avr)<;47
jna~6dvEtv 41
~d~vo~S 8
j~a'v6c,9 9
~f4vr~ 11, 50
~AoïaS8" `
jiaoT~pS 8
tidoT~ES 8 `
~aTe!8 8
judïtiv 9
~'r'ra)8 8
)H€&o~atl3
).tEiU)v9 9
~eMï~lS
~~tu7 7
~oi/a37,38
-~6-va<vuj 47
~€V€a(vm48
JH€V~U)7 7
-~evë~47
-jne~n 47
)H€voivau)48
~~o<;45
JM~TUJp52
)JL~VU)7, ~y~. '~eïa~(ï)Vto~9 jnf)~'50 ,jmivùuj' 27
~Tt(;12
~tj~v~OKo~at 34, 85 ,utvùm9 9
Mt'v(Lu~9;
~ni/dojnat34: <
~'VCtO)JLCn33 `
~v~OKETat84
~6vo<;9 9
MoOcrall ~uDvi6(;9 9
&p86~'37
ttEtpatva) 48
TTtKp6(;41
nopfpupa) 17
C~'vo~ 44
(p~ptul7
XEtpS 8
VI Iran.
1. pers.
.~MMam 44
saf~pKaM 44
2.u.pers.
<z!Ksma!/a 7
Msm~sAtt/ 18
3. zend. 4
aeMomsMa?!7tai 47
a:&!ya!?'a~s~'c 42 &a!ë~aza- 5
dvasaiti 25
mainaiti 15
Mta!tM!/a;~o 51~ mainyete 16, 20
mazm!/M~ 51
mt~~ 53
mamne 37
tKO!MtMM~ 37
man- 15
mana- 43 MtNMaAyo 47
-mand 47 r
Mt);Mao/)yM 25
'~Kcmo4S' · > 'Mam~M-" 56
Mta;7n/6[-18-'
mata 53
-Mz~ 42
?H6mo;y9M 32
Mo~T'o 11, 52
m.<)M!9W)- 56.'
M<M!~CB5~MMt 48
M9AMCt~t 28
tH9M~&t28
p~!?'M?/s~o~e 42 YH Lat.
COMM?MM<fM'MtS 22
commenticius 22
commentor 22
commentum 33
COMtMeM~M53
Hcë<M~18
~Mû24'
Miam~e? 7
manus 8
Miee!eo?'12,19,
me~o~l3 'MeM!MtlO,37,38 memor 89
weMs'&3,66
?MeM<M 54
mentior 9
meM~o' 52
m6K~M97t 8
-m.~ëfeS 8
JKÏMe?'Ma! 48
minimus 9
-MtmMco~ 16, 18, 22 minister 9
minor 9
m-oMe532
~Mb~~s 33
monile 8
'monM.7n,et!<Mm. 33
miOMs8 8
monstrum 33
mora 7
~a~Mos 48
?'eMH?!M007'10
M~eolS >
<Meoy '19'
,Mt<Sfe~S3 >
yilï Sa,mskr.
atMawaM 7
d~o~a 14
&P!MsM6.
jtvati 14
macate 8
~a!i'HKa~e37
MsmM88
m.am.St~o 28
?MN!~t?'< 28
MtOiM-14
W<!Mt!- 16
M~m43
manana- 43
manas 45
-?HŒmss 47 `
manasyati 47
manas 44
MaKoyai!: 44
?Ma:7!N!~a!~31
mand- 41
MSK<~s7 7
waM~a~d 42
M:<XMMa 11, 36
manisye 29
?K<:H?HN 48
manmahe 26
M.aMd<a'r-S3
mantar- 5S
wton~yas 11, 52
~aM~aya~e 52
?M<7M<MS 55
M!.aMMs9 9
)M<XMM~25
MtaMyaS 8
m.N;KjyN;S 43
MtaM;el6,19
?KaMy~s 51
masiya 28
matas 53
m~!l2
matis 53
-M~Ml8
Mte~M~48
?K6M~3'~
.pra.kr. meMa~ 36 ~KtMt~asa- 30
'!KMa- S4, F
prakr. m.MMa! 15
WK~KM 48
ft~'a~ 34
smS?*a~ 12
SM~Ma~t 44
~?n~ 50
</aM<! 24
MMe8 8
Accentus uerborum in -</6-, -ï-, 17 sq., aoristorum in -é-, 18 Aoristi et praesentis coniugatio, 18
Aoristo-praesens radicale tbematicum et athema-ticTim, 14
Denominatiua graeca in -awuj, 24, 47 sq.
-Factitiiua, uis radicum, 9 sq. Futurum sanskriticum in -Mt/a-, 30
Infinitiui ,letto-slauici ex aoristi stirpe snmpti, 54
IX Slan.
l.polon.
Genus femininum stirpium in -i-, 51
Iteratiui aoristi informatio, 30 praesentia ex eo ducta 31 Nasali infixo praeditorum uerborum significatio, 24 cum
poMMom~ 15 "~n' ) pomKy '44 ¡ 2. russ.
Mt~MH~' 21
pomin 31
c&<36
maniti 9
~s~t7 7
MK~~M 41
~~M8 8
MM~9 9
?K~X;M~M 8
m REBYN NOTABILIVM
3. u. slau.
uerbis in *-ske- affinitas, 24 sq. uerba graeca in -vu- ex aoristo nata, 27
Passiui g'raeoi origo, 19
Praeteriti germanici pluralis origo, 40
Radices ô)n6(pu)\'ot, 6 sqq. ex eadem littera ineipientes, 7 – apud Indo-europaeos extabant, postea euanuerunt, 12 sq., 42 sq. 56 sq. monosylla.bae et disyllabae, 5, 7
Sonantes, 4 sqq. in uérbi initie, 6 °m apud Latinos, 7 °7' post labialem apud Graecos, 17 °M, °m apud Indos, 49 Voea.lica.e alternationes, 4 sqq. –a uocalis, 4 uocalica ratio stirpium in -u-, 28, 41, 50.
-!K6M% 26~
MteMtM 36
MMfCt 12
~Mel6
mt~eM~'e 21
K!M!~M 16, 18, 20 MUM~Z' 9
M~M~ 25
~HM~tMM'7 7
m.M~~M'N 7
9tM/~ 43
~'aMe<! 10, 53 JKS<?'M 41.
JpOMt~M~ 36
pominati 31.
BONNAE TYTja CAROLI GEOBCH TMOBRATHI ACADEMIOI ~z.Ti'r~